مستشرقی که نقش بزرگی در شناساندن شاهنامه به جهان داشت؟

امروز 25اردیبهشت ماه روزی است که هر سال در این روز در سرتاسر دنیا عاشقان شعر و حماسه برای بزرگترین حماسه سرای جهان بزرگداشت برگزار می کنند. امروز روز حکیم ابوالقاسم فردوسی است. بزرگ مردی که اگر زبانی به نام زبان فارسی امروز در دنیا وجود دارد و ما به آن تکلم و افتخار می کنیم، به دلیل بیش از سی سال رنج و زحمت و فداکاری او بود. حالا ما فرزندان او پس از قرن ها هرسال در این روز سعی می کنیم با یادی از او بتوانیم به این بزرگ مرد تاریخ ادبیات ایران زمین ادای دین کنیم. در میان تمام حرف ها و تعاریفی که از خدمات فردوسی همیشه گفته می شود، جا دارد یادی کنیم از غیر ایرانیانیکه بی آنکه فارسی زبان باشند آمدند و شاهنامه را خواندند و واله و شیدای این ابرکتاب و حماسه شدند. آنانی که با غور در این کتاب به عظمتش پی بردند و زندگی خود را صرف ترجمه و شناساندن آن به مردم کشور و همزبانان خودشان کردند.

جرام (جری) وایت کلینتون، متولد 1937 در کالیفرنیا  و محقق و پروفسور زبان فارسی و ادبیات در دانشگاه پرینستون بود. او از دانشگاه استنفورد فارغ التحصیل شده بود. کلینتون دوره کارشناسی را در ادبیات آمریکایی و انگلیسی در دانشگاه پنسیلوانیا سپری کرده بود. او دو سال به عنوان نیروی داوطلب آمریکایی در قالب سپاه صلح به ایران آمد. دوره دکتری را در دانشگاه میشیگان در ادبیات فارسی و عربی سپری کرد. در سال 1970 دوباره به ایران آمد و پایان نامه اش را در ایران در سال 1972 نوشت.

پس از تدریس در دانشگاه و مدیریت گروه تهران موسسه آمریکایی مطالعات ایرانی به عنوان استاد دانشگاه ادبیات فارسی در دانشگاه پرینستون در سال 1974 منصوب شد. برای 28 سال در آنجا در گروه مطالعات آسیای نزدیک تدریس کرد تا اینکه در سال 2002 بازنشسته شد.



همانگونه که در این عکس مشاهده می شود، جری کلینتون (از سمت راست دومین نفر)در کنار بزرگانی چون ایرج افشار، شفیعی کدکنی، باستانی پاریزی دیده می شود.

 از او مقاله های در ادبیات کلاسیک فارسی و مطالعات برجسته ای باقی مانده است. برجسته هترین این مقالات دو مقاله هستند که یکی درباره قصیده مدائن خاقانی است که در سال 1976 نوشته شده و دیگری قصیده مدائن خاقانی دو که در سال 1977 به نگارش درآمده است.

اما آنچه به آن بهانه به زندگی این محقق شرق شناس پرداختیم این بود که او محقق و مترجم حماسه ایرانی یعنی شاهنامه فردوسی بود. تحقیقات او در زمینه های مختلف و جنبه های گوناگون از شاهنامه کمک بزرگی برای شناسایی شاهنامه در طول دو قرن بود و ترجمه های او از بخش های مختلف شاهنامه جزء اصلی کلاس های دانشگاهی بود. به خصوص تراژدی 1986 او از رستم و سهراب که بعدها در مجموعه نورتون از شاهکارهای جهان منتشر شد.

در سال 2002 شرح او از داستان اسفندیار، تحت عنوان در پنجه اژدها منتشر شد و جایزه لوئیس راث  در ترجمه فارسی را برنده شد. در سال های آخر تحقیقات جری بر ارتباط بین متن و تصویر در نسخه های خطی مصور از شاهنامه متمرکز بود. بسیاری از خارجی ها ارائه هوشمندانه او در سومین کنفرانس بی ینال در مطالعات ایرانی را به یاد دارند که با این عنوان بود «دیو سفید چه رنگی است؟»

پروفسور کلینتون، 7نوامبر 2003 در 66 سالگی درگذشت.