نشر به منشور اخلاقی نیازمند است

محمدحسین ساکت، نویسنده، مترجم و دبیر علمی یازدهمین دوره جشنواره نقد کتاب ایران با تأکید بر رعایت اخلاق حرفه‌ای در حوزه نشر گفت: حوزه نشر نیازمند تدوین منشور اخلاقی است.
 
به گزارش ایبنا، نشست «سوء‌رفتاری علمی؛ سرقت علمی و کتابسازی» با حضور محمدحسین ساکت، نویسنده و مترجم و دبیر علمی یازدهمین دوره جشنواره نقد کتاب ایران، سیدعباس حسینی نیک، حقوقدان و مدیر انتشارات مجد، لادن حیدری، مدیرکل دفتر حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و غلامحسین مراقبی، نویسنده و پژوهشگر، عصر چهارشنبه (23 اردیبهشت‌‌ماه) در تالار گفت‌و‌گوی بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
 
لزوم اصلاح ضوابط فعلی نظام آموزش عالی

محمدحسین ساکت، نویسنده، مترجم و دبیر علمی یازدهمین دوره جشنواره نقد کتاب ایران، در پاسخ به پرسش مراقبی عنوان کرد: متأسفانه ضوابط فعلی نظام آموزش عالی ما، ارزش و ارج علمی را تنزل داده است.
 
وی در ادامه با انتقاد از جریان فروش پایان‌نامه افزود: متأسفانه شاهد فروش پایان‌نامه و پژوهش‌های علمی در خیابان انقلاب هستیم. خوشبختانه برخی مراکز مانند پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) مشغول طراحی و تولید نرم‌افزار «همانندجو» هستند. امید‌واریم «همانندجو» که قابلیت جستجو در منابع فارسی و لاتین را به‌صورت همزمان دارد، در پیشگیری و پیگیری سرقت‌های علمی مؤثر باشد.
 
ساکت با تأکید بر لزوم توجه به اخلاق نشر در فضای علمی کشور گفت: همه تخلفات از جمله سرقت علمی، به اخلاق نشر مربوط می‌شود. در دورانی زندگی می‌کنیم که حرفه‌ها صاحب منشور اخلاقی هستند، بنابراین لزوم تدوین منشور اخلاقی برای نشر نیز ضروری است.
 
دبیر علمی یازدهمین دوره جشنواره نقد کتاب ایران، درباره لزوم پیگیری سرقت‌های علمی اظهار کرد: عملکرد برخی از دانشگاه‌ها در وقوع سرقت‌‌های علمی بسیار مؤثر است. عمده پایان‌‌نامه‌های دانشگاهی از سوی استادان راهنما و مشاور بررسی نمی‌شوند.

حق معنوی قابل چشم‌پوشی نیست

در این نشست حسینی‌نیک، با اشاره به وجه حقوقی مؤلف گفت: ‌حق معنوی مؤلف، مهم‌ترین وجه حقوقی در عرصه مالکیت فکری است. حق معنوی برخلاف حقوقی مادی یا مالی، قابل چشم‌پوشی نیست.
 
وی با تأکید بر اهمیت حقوق معنوی مؤلف افزود: حقوق معنوی نشانگر شخصیت پدید‌آور است.
 
مدیر انتشارات مجد در ادامه با اشاره به توجه قانونگذار به حقوق معنوی مؤلف اظهار کرد: از سال 1348 بحث حقوق معنوی در قالب قانون مطرح شد که این بحث شامل دو ویژگی دائمی بودن و غیرقابل انتقال بودن است.
 
حسینی‌نیک در تشریح ویژگی‌‌های قانون مؤلفین و مصنفین گفت: غیرقابل انتقال بودن، وجه ممیزه قانون مؤلفین و مصنفین نسبت به دیگر قوانین است. ویژگی دائمی بودن نیز، فصل مشترک همه قوانین است. جلب رضایت صاحب اثر نیز موجب از بین رفتن ویژگی غیرقابل انتقال بودن نخواهد شد.
 
وی ادامه داد:‌ حق سرپرستی و احترام به صاحب اثر نیز از دیگر ابعاد قانونی در حوزه حقوق معنوی است. هیچ فردی نیز اجازه کوچک کردن اثر را ندارد؛ باید توجه داشت که اخلاق زیربنای همه امور است.   
 
دستکاری اثر، حتی بعد از 50 سال جایز نیست

در ادامه این نشست، لادن حیدری، مدیرکل دفتر حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با اشاره به حفظ حقوق معنوی مؤلف بعد از فوت اظهار کرد: حفظ صیانت از اثر بعد از 50 سال از فوت صاحب اثر، بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. حفظ حقوق معنوی نیز بر عهده این وزارتخانه است.
 
وی افزود: دستکاری اثر، حتی بعد از 50 سال نیز جایز نیست. قانون به صراحت درباره دستکاری اثر اعمال نظر کرده است.
 
اهمیت مقاله در مقایسه با کتاب

غلامحسین مراقبی نیز در این نشست با طرح پرسشی درباره اهمیت مقاله در مقایسه با کتاب گفت: چرا زمانی‌که یک مقاله دانشگاهی از سوی دو یا سه نویسنده تولید می‌شود، نام امضاء‌کننده نهایی در ابتدای نام نویسندگان درج می‌شود.