الگوی مفهومی PRESSoo

به گزارش تابناک، حاجی زین‌العابدینی طی این نشست ضمن تشریح الگوی مفهومی PRESSoo که براساس FRBRoo نوشته شده گفت: FRBR یک روش بازیابی اطلاعات کتابخانه محور است.


این کار‌شناس حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی در ادامه گفت: ۳ حوزه اصلی در دنیای اطلاعات وجود دارد که شامل حوزه کتاب‌شناختی با مدیریت کتابخانه‌ها و آرشیوهاست. بخش سوم نیز در یک بازه یک‌صد ساله جمع‌آوری، تحلیل و حوزه‌ها مشخص می‌شود که در آن‌ها آثار حجمی نگهداری می‌شوند.

وی سرعت و سهولت دسترسی به اطلاعات را یک مساله بسیار مهم در دنیای اطلاعات و کتابخانه‌ها دانست و افزود: در این راستا لازم است بتوانیم به راحتی به انواع متعدد منابع مطالعاتی غنی که در محیط‌های کتابخانه‌ای وجود دارد دست پیدا کنیم.

حاجی زین‌العابدینی در این زمینه الگوهای مختلفی برای طراحی نرم‌افزار‌ها و مدل‌های بازیابی اطلاعات ارائه شده که یکی از آن‌ها FRBR است و خانواده‌هایی وابسته به آن یعنی FRAD و FRSAD تکمیل کننده FRBR هستند. اما این مدل‌ها فقط برای دنیای کتاب‌شناختی به راحتی پاسخگو هستند و زمانی که بخواهد در محیط کامپیوتری پیاده‌سازی بشود نیاز دارد الگوهای کامپیوتری را هم رعایت کند به همین دلیل حوزه FRBRoo یا FRBR object orient یا شی‌گرایی به وجود آمده که براساس آن مدیریت اطلاعات خیلی راحت‌تر و سریع‌تر اتفاق می‌افتد.

حاجی‌زین‌العابدینی اظهار کرد: بر این اساس یکی از منابع اطلاعاتی که در محیط کتابخانه‌ای، منبع پراهمیتی است و باید حتما مورد مدیریت قرار گیرد، مجلات و نشریات ادواری هستند که در طول زمان تغییر و تحول زیادی داشته‌اند و ممکن است اصلاحات بسیاری در محیط جدید روی آن‌ها اتفاق بیفتد.

وی افزود: بر همین اساس مرکز آرشیوداری فرانسه و کتابخانه ملی فرانسه که روی آرشیو‌ها و اسناد کار کرده‌اند، الگویی را راهی شورای جهانی با عنوان FRBRoo یا الگوی مدیریت نشریات شی‌گرا آرشیو کردند که در این مدل مسائل مختلف مرتبط با نشریات و چگونگی مدیریت درست این منابع در زمینه‌های مختلف نشریات ادواری را پوشش دهد. باید در دنیای بازیابی اطلاعات بتوانیم به سرعت و سهولت، این منابع را بازیابی کنیم در قالب الگوی FRBR مورد توجه قرار دهیم.

این کار‌شناس حوزه کتابداری بیان کرد: FRBRoo مبتنی بر این نیاز منابع است که انواع منابع آرشیوی را در کتابخانه، موزه و هم در مراکز آرشیوی و سند داریم. هر منبع آرشیوی مانند مجله ممکن است یک شی ارزشمند هنری، یک شی دارای محتوای اطلاعاتی یا یک شی حجمی باشد و لازم است که براساس واقعه یا رخدادی که در مورد هر کدام از این اشیا یا جنبه‌های منابع اطلاعاتی اتفاق می‌افتد، مدیریت درستی برای آن‌ها در نظر گرفته شود. به همین خاطر الگوی مفهومی FRBRoo ایجاد شد که به زمینه‌های مختلف توجه کند، خصوصیات هر کدام را در نظر بگیرد و رابطه هر کدام از این اجزای منابع اطلاعاتی با هم را بررسی کند.

عمرانی، نایب رئیس شورای سیاستگذاری و تامین منابع علمی کشور نیز با ذکر این نکته که علوم کتابداری سابقه‌ای ۱۴۰ ساله دارد به توصیف و تشریح روند دگرگونی روش‌های نگهداری اطلاعات پرداخت و افزود: مدل مفهومی مد نظر کتابداران باید به گوگل که یک‌ هایپرلینک است نزدیک شود.

وی تصریح کرد: کتابدار‌ها فهرست‌های دقیق‌تری دارند با این حال جذابیت گوگل را ندارند و در بیست سال اخیر کتابدار‌ها در تلاشند که محیط خودشان را شبیه گوگل کنند؛ اما دقت اطلاعات را به شکل سابق حفظ کنند. این تلاش‌ها باعث شکل‌گیری همکاری‌هایی با کنسرسیوم جهانی وب شده است و کتابدار‌ها در حال کار روی استاندارهای جدیدی است که آن‌ها را در محیط وب فعال نگه می‌دارد.

وی وجود سایت‌های جدیدی مانند OCLC را حاصل کار بر روی این استاندارد‌ها دانست.

فاطمه پازوکی که آخرین سخنران نشست PRESSoo بود نیز با اشاره به اهمیت این موضوع گفت: اسنادی که در موزه‌ها و کتابخانه‌ها نگهداری می‌شوند باید تمام عناصرشان شناسایی و ثبت و ضبط شده باشد به همین منظور توجه به الگوی PRESSoo اهمیت زیادی دارد. همه موارد گفته شده در این الگو در تلاش هستند تا پیوستگی اطلاعات را حفظ کنند.

وی ادامه داد: PRESSoo در فرانسه شکل گرفت اما CIDOC، ICOM، IFLA با آن همکاری داشته‌اند.

این کار‌شناس حوزه کتابداری در توضیح ویژگی‌های FRBRoo گفت: ویرایش اول این الگو در سال ۲۰۰۹ انجام شده است، اما پس از ویرایش نخست، همه بر این عقیده بودند که ویرایش انجام شده بسیار بالا‌تر از حد انتظار بوده است و گام‌هایی برای ویرایش نهایی برداشته شد تا اینکه این نسخه در سال ۲۰۱۵ رونمایی شد.

پازوکی در تعریف زیرکلاس‌های PRESSoo اظهار کرد: ‌ برای مثال z۱۲ برای موارد خاص، Z۵ برای ثبت تاریخ نشریه، Z۱ ثبت سیر تحول و پیچیدگی و برای ثبت از Z۹ تا Z۱۴ ‌ استفاده می‌شود اما اینکه هر کدام از آن‌ها چگونه نوشته شده است نیاز به بررسی استاندارهای آن دارد.

بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «خواندن، گفتگو با جهان» از تاریخ ۱۶ تا ۲۶ اردیبهشت ماه در مصلی بزرگ امام خمینی (ره) برگزار می‌شود.