ایران در «طراحی صنعتی» جایگاه خوبی ندارد

به گزارش تابناک فرهنگی و به نقل از ایسنا، بابک امرایی اظهار کرد: عملا به‌جز وزرات علوم که طراحی صنعتی را به رسمیت می‌شناسد، سازمان‌های دیگر با این رشته آشنا نیستند و برای‌شان موضوعیت ندارد.

وی ادامه داد: این را در نظر بگیرید که برای ساخت یک ساختمان چهار واحدی با حدود 16 نفر سکنه، تأیید بیش از چهار یا پنج سازمان لازم است؛ اما برای تولید محصولی که چندهزار نفر قرار است از آن استفاده کنند، امضای هیچ کارشناس فنی یا طراحی گرفته نمی‌شود.

امرایی گفت: صنعت ایران، صنعت پیش‌رویی نیست و در آن حرفه‌ای به نام طراحی صنعتی تعریف نشده است. بنابراین بسیاری از صنعتگران، این رشته و محدوده کاری آن را نمی‌شناسند، به همین دلیل استقبالی از طراحان صنعتی در حوزه صنعت نمی‌شود. طراحی صنعتی به‌عنوان اولین حرفه بشر شناخته می‌شود، اما در حوزه آکادمیک رشته‌ای نوپا به‌حساب می‌آید و از این منظر در دهه 70 و 80 میلادی رسمیت پیدا کرده است.

وی درباره‌ سابقه این رشته در ایران، توضیح داد: پیش از انقلاب، تعداد محدودی دانش‌آموخته رشته طراحی صنعتی داشتیم که بنا به شرایط آن دوره‌ی دانشگاه‌ هنرهای زیبا، ابتدا دو سال به‌صورت عمومی هنر می‌خواندند و دو سال باقی‌مانده را به‌صورت تخصصی طراحی صنعتی یا هر رشته هنری دیگری را می‌خواندند، اما واضح است که آن زمان تمرکزی جدی‌ روی این رشته وجود نداشت و اساتید، متخصص طراحی صنعتی نبودند.

امرایی ادامه داد: پس از انقلاب فرهنگی، سردار حاجتی مدارایی که فارغ‌التحصیل رشته طراحی صنعتی از کشور آلمان بود، این رشته را به‌صورت آکادمیک در ایران راه‌اندازی کرد و ایران به یکی از اولین کشورهایی که طراحی صنعتی را در دانشگاه آموزش می‌دادند، تبدیل شد.

وی اظهار کرد: طراحی صنعتی در ایران از نظر آکادمیک، پیشینه قوی‌ای دارد؛ اما متأسفانه این پیشینه قوی در طول زمان، دیگر امتدادی نیافته، زیرا طراحی صنعتی به زمینه‌های اجتماعی، بسیار وابسته است و چون کشور ما از این نظر بستر مناسبی نداشته است، نتوانسته‌ایم به جایگاهی که کشورهای دیگر به آن رسیده‌اند، دست یابیم.

این استاد دانشگاه با بیان این‌که جایگاه طراحی صنعتی هر کشوری را می‌توان جایگاه محصولات آن کشور در عرصه‌های داخلی و خارجی دانست، گفت: در رابطه با ایران متأسفانه محصولات در عرصه‌های داخلی و خارجی جایگاه خوبی ندارند.

امرایی یکی از دلایل موفق نبودن طراحان خوب را در ایران و مهاجرت عده‌ای از طراحان بنام به کشورهای خارجی، نبود سرمایه‌گذاری در این بخش دانست و گفت: در تمام دنیا روی طراحان خوب کشورها به‌عنوان یک حرفه مهم صنعتی و فرهنگی سرمایه‌گذاری شده است. به‌عنوان مثال، فرانسه برای طراحی به‌ نام «فیلیپ استارک» تبلیغات گسترده‌ای را در حد طراحی دفتر رییس‌جمهمور این کشور انجام داده است.

وی با گلایه از قدردانی نکردن مسؤولان از فعالان حوزه طراحی صنعتی، بیان کرد: حتی پدر رشته طراحی صنعتی در ایران (استاد مدارایی) را در سال 1384 بازنشسته و فقط به اهدای لوح تقدیر کارمندی به او اکتفا کردند. طراحان ما به تبلیغ و معرفی نیاز دارند و تا وقتی این کار انجام نشود، جایگاه داخلی و بین‌المللی برای آن‌ها ایجاد نخواهد شد.

امرایی با تأکید بر تأثیر مهم پژوهش بر شکوفایی طراحی صنعتی، گفت: با وجود این‌که بُعد علمی طراحی صنعتی اثر بسیار مهمی بر توسعه این رشته دارد، از پژوهشگران استقبال نمی‌شود و کسی برای تحقیق در این حوزه سرمایه‌گذاری نمی‌کند.

وی ادامه داد: تمام پژوهش‌ها در دنیا، اسپانسرهای مالی خوبی دارند. در حالی که در ایران برای ورود و بازدید یک پژوهشگر حوزه طراحی صنعتی به یک کارخانه، کاغذ بازی اداری زیادی باید انجام شود و حتی از دادن اطلاعات بسیار ساده هم به او خودداری می‌شود. با همه این‌ها پژوهشگران ایرانی در سطح دنیا مطالعات خوبی را ارئه کرده‌اند و این تولیدات با وجود داده‌های محدود، بسیار ارزشمند است. از آنجا که ارائه مقاله نشانگر تولید علم است، به این نکته می‌رسیم که طراحی صنعتی در ایران نسبت به تمام رشته‌های هنری، توان تولید علم بالایی دارد.

امرایی افزود: وجود طراحان خوب ایرانی، چه در داخل و چه در خارج از کشور، نشانگر پویایی طراحی صنعتی و تفکر خلاق طراحان صنعتی‌ ما است و اگر از سرمایه‌گذاری نکردن در این حوزه چشم‌پوشی کنیم، می‌توان آورده‌های این حوزه را تا امروز، خوب ارزیابی کرد.

این استاد دانشگاه با بیان این‌که پژوهش و تولید علم در همه دنیا برعهده دانشجویان رشته دکتری است، اما در ایران در رشته طراحی صنعتی، مقطع دکتری نداریم، از مسؤولان خواست تا چرخه علمی تحصیلات در رشته طراحی صنعتی را کامل کنند تا دانشجویان بتوانند استعدادهای خود را هرچه بیشتر شکوفا کنند.