تذهیب هنری مهجور اما ریشه دار

به گزارش تابناک فرهنگی و به نقل از ایرنا، تذهیب را می توان مجموعه ای از نقش های بدیع و زیبا دانست که نقاشان برای هرچه زیباتر کردن کتاب های مذهبی، علمی، فرهنگی، تاریخی، دیوان اشعار و قطعه های زیبای خط به کار می برند.
تذهیب به جملات ادبی و متون مذهبی، زیبایی دیداری می بخشد و استادان تذهیب همچون کیمیاگران با نقوش زراندود اشعار و جملات شکیل و پرمحتوا را در قابی زیبا و درخشان قرار می دهند که ارزش آنها را در نگاه بازدیدکنندگان صدچندان می کند.

**تذهیب قرآنی
تذهیب به معنی زراندود کردن و طلا کاری با نقوش الهام گرفته از طبیعت، ولی کاملاً تجریدی، منظم و هندسی است که با خطوط مشکی و آب طلا تزئین شده، یا رنگهایی دیگر همچون شنگرف، لاجورد، سفید آب زنگار و زعفران در آن به کار رفته است.
تذهیب یکی از زیر مجموعه های نگارگری است ، در اوایل دوره اسلامی، تذهیب برای تزیین و جداسازی آیات قرآن مجید مورد استفاده قرار می گرفت.
شاید بتوان تاریخ آرایش و تذهیب قرآن را هم زمان با نوشتن آن دانست به این معنی که نخست به منظور تعیین سر سوره ها، آیه ها، جزوه ها و سجده ها آن را به نوعی تزیین می کردند.
رفته رفته علاقه مفرط مسلمانان به قرآن و همچنین عشق به تجمل، هنرمندان را بر آن داشت تا در تذهیب آن دقت بیشتری به کار برند و در نتیجه این آثار از سادگی بیرون آمد و جنبه تزیینی به خود گرفت به خصوص قرآن هایی که برای امرا و بزرگان نوشته می شد. این امر خود یکی از علل توجه هنرمندان به تزیین بیشتر و موجب تکامل فن تذهیب شد.

**پیشینه هنر تذهیب
پیشینه هنر تذهیب در ایران به پیش از ورود اسلام به ایران در دوره حکومت ساسانیان برمی گردد. اما دوره اوج این هنر مربوط به زمان تیموریان است و زیبا ترین آثار هنرمندان تذهیب کار در این دوره به وجود آمده اند.
در زمان پادشاهی سلاطین تیموری تذهیب کاران، نقاشان و خطاطان از مقام و منزلت بالایی برخوردار بودند. پادشاهان هنرمندان را از سرتاسر کشور به دربار فرا می خواندند و شرایطی را فراهم می کردند تا هنر خود را عرضه کنند و آثار ارزشمندی به وجود بیاورند.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مردم به خصوص قشر جوان متوجه زمینه های خوشنویسی و نگارگری و تذهیب شدند .با وجود اینکه تعداد تذهیب کاران محدود است، ولی همین تعداد کم با تسلط کافی و مهارت و خلاقیت توانسته اند با متحول ساختن و نوآوری های چشمگیری که از خود بروز داده اند، کارهای بسیار نفیس و بی نظیری ارائه دهند که در قرآن هایی که اخیراً چاپ می شود می توان آنها را دید.

**تذهیب و تشعیر زیر مجموعه نگارگری
هنر کتابت در دوره ساسانیان به تکامل رسیده و آرایش کتاب یکی از فعالیت های مهم هنرمندان در نگارگری پس از اسلام است. از این دوره به بعد شاهد آثار غنی و زیبایی از هنر نگارگری هستیم که مضمون آنها از آیات وحی و احادیث و روایات قرآنی است.
هنر نگارگری در گذر زمان و به تبع نیازهای اجتماعی و تأثیر های فرهنگی محیط، ویژگی های خاصی کسب کرده که خود باعث پدید آمدن مکتب های مختلف هنر نگارگری شده است.
اما در عصر و روز ما، کمتر هنرمندی از این شاخه هنر های سنتی ایران را می توان یافت که همچون اردشیر مجرد تاکستانی،هنر را آموخته و پژوهش را با آن درآمیخته باشد.
اردشیر مجرد تاکستانی در گفت وگو با خبرنگار هنرهای تجسمی ایرنا با اشاره به هنر تذهیب اظهار داشت: تذهیب های قرآنی بعد از فروپاشی دولت ساسانی که نقاشی حرام بود هنرمندان رو به کار کاشی سازی بنا ها و نسخه های مقدس مثل قرآن روی آوردند.
وی افزود: در کارهای تذهیب قرآنی پیشرفت های بسیار خوبی صورت گرفته و کار های خیلی عالی در خصوص ظرافت و نازک کاری ها انجام و تجربه های خوبی به دست آمده ولی متاسفانه در درون آن تحول نمی بینیم.
وی بیان داشت: تذهیب شامل اصطلاحات شاخه و گل و شاخه های اسلیمی است که در قدیم کار کرده اند و آنها را به نهایت رسانده اند، الان ما باید آنها را نگه داریم.
وی با اشاره به اینکه در زمینه تذهیب قرآنی بسیار خوب کار شده است افزود: همانگونه که می دانیم تحول و تغییری نمی بینیم ولی اگر همان سنت های قدیمی بازسازی شود و با کمک فکر و اندیشه از روی تکنیک های قدیم می توانیم طراحی های قوی تر و جدید تری داشته باشیم .
وی با اشاره به اینکه تذهیب یک تکنیک است افزود: تذهیب یک تکنیک است که کاربردهای بسیاری می توان از آن گرفت و استفاده کرد.
مجرد تاکستانی افزود: مثلا منظره و کوه ودشت را می توان با تذهیب کار کرد ولی احتیاح به طراحی قوی دارد اگر کسی طراحی خوبی داشته باشد می تواند کار جدید و خوبی ارائه دهد .
وی در مورد اینکه هنر تذهیب و مینیاتور چگونه به هنر و زیبایی در شهر کمک می کند، افزود: هنر مینیاتور را کجا نمی توان دید. شهر مجموعه ای از اجتماعات کوچک است که آن را به وجود آورده اند و این اجتماعات با هماهنگی و در کنار هم هنر را در شهر تسری داده اند.
به گفته این هنرمند پیشکسوت، هنر مینیاتور و تذهیب را به صورت ویژه روی دیوارهای شهر یا هرجایی که بتوان از نقش آن استفاده کرد، می توان به نمایش درآورد و دید.
هنری که بوسیله آن قرآن کتابت یا تزیین می شود دارای قداست خاصی است و تمام حرکات و شیوه های مورد استفاده دارای معنا و مفهوم خاصی است.