امروز 22 شهریور و 13 سپتامبر سالروز تولد رولد دال نویسندة اهل ولز است. رولد دال در دوره کودکی دوست داشت سالی یک بار هم که شده شکلات بخورد. این آرزو بعدها الهام بخش او در آفرینش داستان مشهور «چارلی و کارخانه شکلات سازی» شد. او در سال 1990 درگذشت.
روز تولد رولد دال در تقویم میلادی به نام اوست و هر سال به پاس خدماتش به ادبیات کودک جشن گرفته می شود. رولد دال در سال 1916 در کشور ولز از پدر و مادری نروژی متولد شد. در چهار سالگی پدرش را از دست داد و مادرش او را بزرگ کرد. سربازی او همزمان با جنگ جهانی دوم بود و او سرباز و خلبان جنگ شد.رولد دال از کودکی به داستان های خیالی و افسانه های نروژی که مادرش برای او تعریف می کرد علاقه داشت. در زمان جنگ یکی از داستان هایش را به افسر مافوقش داد. او این داستان را پسندید و برای چاپ آن اقدام کرد اما به خاطر جنگ این داستان هرگز چاپ نشد.
بعد از جنگ رولد دال به نوشتن داستان رو آورد و تعدادی از داستان های او که برای بزرگسالان نوشته بود چاپ شدند. او مشهور شد و سه بار برنده جایزه ادگار آلن پو شد-جایزه ادگار آلن پو هر سال در امریکا به نویسنده بهترین داستان کوتاه راز آلود (mysterious) داده می شود- اما کمی که گذشت او به این نتیجه رسید که علاقه ای به نوشتن داستان برای بزرگسالان ندارد و شروع به نوشتن داستان برای کودکان کرد. در دهة 1940 او تعدادی از مشهورترین داستان هایش را برای کودکان نوشت و شهرت جهانی پیدا کرد.
مجله تایمز در سال 1983 که دال برنده جایزه وایت برد-جایزه معتبری در حوزه ادبیات کودک که نام امروزی آن کوستا است- شد دربارة او نوشت :«رولد دال یکی از پر خواننده ترین و تأثیرگذارترین نویسندگان نسل ماست؛ کودکان عاشق داستان های رولد دال هستند و او را نویسنده محبوب خود می دانند. داستان های او آثار کلاسیک آینده خواهند بود.» این پیش بینی به وقوع پیوست و هنوز پس از بیست سال از درگذشت او آثارش هر سال به زبان های متعدد ترجمه می شوند و با طرح جلد و تصویرگری های جدید به بازار کتاب می آیند. کتاب های رولد دال در زمان حیات او با تصویرگری کوئینتین بلیک تصویرگر و کاتونیست انگلیسی منتشر شدند. بلیک برای تصویرگری این کتاب ها در سال 2002 برنده جایزه هانس کریستین آندرسن شد که از معتبر ترین جایزه های ادبیات کودک و نوجوان است.
داستان های رولد دال پیرنگ و ساختار ساده و موفقی دارند. دلیل آن شاید فعالیت فیلم نامه نویسی او باشد. رولد دال تعدادی فیلم نامه نوشته که مشهور ترین آن ها فیلم نامه فیلمی است به نام چیتی چیتی بنگ بنگ که در صدا و سیما هم پخش شده است. رولد دال در جایی گفته: «من همیشه سعی کرده ام داستان های جدید و طرح های جدید پیدا کنم. از نویسندگانی که تا یکی از آثارشان موفق می شود، همان طرح را بارها و بارها در داستان های دیگرشان تکرار می کنند،بیزارم ... این کار نداشتن قدرت تخیل و ابتکار آنها را نشان می دهد.» آثار رولد دال با وجود داشتن پیرنگ و ساختار موفق و ساده سرشارند از اتفاقات عجیب و غریب و نامنتظره. او را استاد نوشتن پایان های غیر قابل پیش بینی برای داستان نامیده اند. رولد دال مجموعه داستانی به اسم داستان های غیر قابل پیش بینی نوشته-در ایران به نام داستان های نامنتظره منتشر و چهار بار تجدید چاپ شده است- که مخاطب آن بزرگسالان هستند.
فیلم ها و انیمیشن های موفقی بر اساس داستان های رولد دال
ساخته شده اند. تیم برتون کارگردان معروف و متفاوت امریکایی(سازنده فیلم های آلیس
در سرزمین عجایب، ادوارد دست قیچی و انیمیشن عروس مرده) در سال 2005 فیلم چارلی و
کارخانه شکلات سازی را با اقتباس از اثر رولد دال ساخت که فیلم بسیار موفقی بود.
در سال 2009 وس آندرسون انیمیشن بسیار موفق آقای روباه شگفت انگیز را با اقتباس از
داستانی به همین نام نوشته رولد دال ساخت.
کتاب های رولد دال برای علاقه مند کردن کودکان و نوجوانان به کتاب بسیار مفیدند. مطالعه این کتاب ها برای بزرگسالانی که عادت مطالعه ندارند و سرعت مطالعه پایینی دارند کمک بزرگی است. زندگی و آثار رولد دال نقدی هستند بر کسانی که کودک و ادبیات کودک و نوجوان را جدی نمی شمارند.
پیشنهاد مطالعه:
آقای روباه شگفت انگیز، رولد دال، ترجمه محبوبه نجف خانی، نشر افق کتاب فندق.
ماتیلدا، رولد دال، ترجمه شهلا طهماسبی، تصویرگر کوئنتین بلیک، نشر مرکز کتاب مریم.