نمایشگاه آثار تاریخی ایران در کشورهای دیگر چقدر عایده مادی برای ایران دارد یعنی آیا ایران قراردادی با کشور میزبان می بندد و یا از محل فروش بلیت نمایشگاهها سهمی دارد؟
هر چند بسیاری از موزه ها برای تضمین تداوم فعالیت خود باید نیم نگاهی هم به مسائل اقتصادی داشته باشند اما موزه ها موسسات اقتصادی نیستند که کار اقتصادی انجام دهند. در حوزه روابط نمایشگاهی دو طرف هزینه بلیتی که برای نمایشگاه گرفته می شود را به یکدیگر اعلام می کنند. نه ما سهمی از فروش بلیت آنها داریم و نه آنها سهمی از درآمد حاصل از فروش بلیت ما دارند.
ولی مدیرکل موزه های کشور در گفتگو با خبرگزاری مهر بیان کرد که بابت نمایشگاهها صد تا دویست هزار یورو دریافت می شود.
ما فقط زمانی از کشوری هزینه ای دریافت می کنیم نمایشگاهی از آنها در ایران نداشته باشیم. طبق توافق طرفین با توجه به تعداد آثار، مدت زمان برگزاری و ... هزینه ای پرداخت و مستقیم به حساب ارزی دولت واریز می شود. انتقاع این اقدام بردی معنوی است که همان شناخت فرهنگ ها و تمدن های جهان به یکدیگر بوده و نشانی است که این آثار مرزها را بی معنا ساخته و از سوی دیگر زمینه ساز توسعه صنعت گردشگری است. چه بسا مانند نمایشگاه ایران؛ فرهنگ کهن میان آب و بیابان که موجب بازگشت اثری بعد از سی سال دوری از سرزمین مادریش شود. یعنی پس از پایان نمایشگاه شهر بن یک شهروند آلمانی یک ظرف خاکستری دوره مفرغ که در دهه ۶۰ وارد کشور آلمان شد را به موزه ملی ایران داد.
کشورهای خارجی وقتی ایران نمایشگاهی را برپا می کند؛ روی آثار ما تحقیق و مطالعه می کنند اما به نظر می رسد نمایشگاهها در ایران صرفا با یک بازدید به پایان می رسد آیا تحقیقات مفصل تری روی اشیای خارجی در ایران انجام می شود؟
این موضوع بستگی به علاقه مندان و متخصصان دارد هر شخصی که در هر زمینه ای تخصص دارد برای مطالعه به موزه می آید. ما متخصص تاریخ شکل گیری موزه لوور نیستیم و اگر پژوهشگری اطلاعات بیشتری درباره نمایشگاه نیاز داشته باشد، علاوه بر اطلاعات موجود در کاتالوگ نمایشگاه و راهنمای شنیداری می تواند مستقیما از مسئول بخش های مختلف موزه لوور اطلاعات بگیرد. ما در چارچوب قرارداد بین دو موزه میتوانیم اطلاعات اشیا را ارایه کنیم. حتی در مواقعی که نیاز است تا از یک شی نمایشگاه لوور عکاسی حرفه ای شود، پس از تایید موزه ملی مجوز آن بایستی توسط بخش مربوطه در موزه لوور صادر شود. چنین عکاسی بایستی یا پیش از جایگزینی شی در داخل ویترین یا پس از پایان نمایشگاه انجام شود. الزاما آثار یک نمایشگاه با حضور امین اموال مربوطه در ویترین جای گرفته وبدون حضور وی تحت هیچ شرایطی ویترین ها باز نخواهد شد .به عنوان مثال شی مفرغی لرستان که لوگوی سازمان بورس از آن ایده گرفته، پس از ورود به ایران توسط نماینده موزه لوور ثبت شد و چون سازمان بورس اعلام کرده بود که میخواهد مولاژ آن را تهیه کند، موزه لوور نیز موافقت و همکاری کرد.
اکنون آثاری از ایران در نمایشگاه لوور شهر لانس وجود دارد که نشان می دهد آثار ایرانی زیادی از کشورهای دیگر در دست موزه داران و یا مجموعه داران خارجی است در این باره چه تحقیقی انجام شده آیا تلاش می شود تا فهرستی از این آثار درست در زمانی که به نمایش در می آیند تهیه شود تا بدانیم در کدام کشورها و یا حتی موزه ها چه آثاری داریم؟
در دوره قاجار ارتباطات زیادی با اروپا داشتیم. بیشتر آثاری که در نمایشگاه لوور لانس موجود هستند هدایایی بوده اند که در دوره قاجار به خارجیها داده و یا از آنها خریداری شده است. کاتالوگ آثار نمایشگاه لوور لانس منتشر شده و از آنجا که شماری از آثار نمایشگاه موزه لوور لانس متعلق به کاخ گلستان بود، موزه لانس نسخه هایی از آن در اختیار کاخ گلستان قرار می دهد. ما هم اطلاعات اشیای موزه لوور را که در ایران به نمایش گذاشته شد را در اختیار داریم.
چرا نمایشگاه آثار ایران در موزه لوور پاریس نمایش داده نشد درحالی که ایران نمایشگاه لوور را در موزه ملی یعنی موزه مادر برپا کرد؟
موزه لوور لانس فرانسه از نظر امکانات، تجهیزات و استانداردها به مراتب از موزه لوور پاریس مدرنتر و مجهزتر است. موزه لانس یکی از مدرنترین موزههای جهان است و نباید تصور شود که چون شعبه ای از موزه لوور پاریس است، پس حتما درجه دو است. این موزه هزار و ۶۰۰ متر فضای نمایشگاهی برای برگزاری نمایشگاه آثار قاجار اختصاص داده است. نمایشگاه آثار قاجار به این علت به موزه لوور لانس رفت که در لوور پاریس فضا کافی وجود نداشت و در صورت برگزاری مجبور بودند چند سالن بزرگ موزه را تخلیه کنند که امکانپذیر نبود. از طرف دیگر موزه لوور لانس هر ساله میزبان نمایشگاههای مختلف بین المللی است. برای مثال می توان به نمایشگاه آثار بین النهرین و مصر که در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶ برگزار شد، اشاره کرد. موزه ها چه کوچک چه بزرگ مکان های مقدسی هستند که میراث و ارزش های بشر را چه دور و چه نزدیک پاسداشت می کنند، و بدانیم هر شی تاریخی، فرهنگی با هر سادگی و خالی از نقش و نگار هم اهیمت خود را به واسطه تکمیل دانش دارد. همچنین این نکته خیلی مهم است که بدانیم پس از ثبت جهانی کاخ گلستان این اولین بار است که آثار دوره قاجار به صورت جدی مورد توجه جهان قرار می گیرد.
آیا شما در تعاملاتتان با موزه های کشورهای دیگر خواسته اید که آنها فهرست آثاری که از ایران در اختیار دارند را به ما هم بدهند؟
ما به آثار ایران که در موزه های سایر کشورهای نگهداری می شود دسترسی نداریم. اما زمانی که نمایشگاه تشکیل می شود می توان فهرستی از چنین اشیایی که در موزه طرف مقابل نگهداری می شود را تهیه کرد. ضروری است که در خصوص تهیه لیست آثار ایرانی موجود در سایر موزه ها برنامه ریزی و چاره اندیشی کنیم و بانک اطلاعاتی از این مجموعه ها تهیه کنیم.
تا به حال درخواست کرده اید که اطلاعات آثار تاریخی ایران در کشورهای دیگر چه در قالب نمایشگاه یا نمایش دائمی آثار به زبان فارسی هم ترجمه شود؟ به عنوان مثال در سایت موزه لوور اطلاعات فارسی هم گذاشته شود و یا در راهنمای صوتی موزه هایی مثل این نیز زبان فارسی گنجانده شود همانطور که از زبان های مختلف دنیا این اطلاعات وجود دارد؟
قرار است هنگامی که نمایندگان موزه لوور برای برگشت آثار نمایشگاه لوور به ایران می آیند، در این خصوص مذاکره کنیم تا حداقل در وبگاه موزه لوور اطلاعاتی به زبان فارسی در اختیار کاربران قرار گیرد. ما در این باره با همکارانمان در موزه لوور در ارتباط هستیم. بخشی از این کار بر عهده بخش خصوصی است. آنها هم باید بررسی کنند و بدانند که چقدر بازدیدکننده دارند. اما در هر حال گذاشتن فایل اطلاعات در موزه بسیار عملی است. در نمایشگاهها این رویه انجام میشود و دو طرف بروشوری را به زبان کشور مقابل منتشر می کنند.
منبع: مهر