«آن سوی ابرها»؛ نگاهی نافذ به بحران‌های جوامع انسانی

جبار آذین منتقد و کارشناس سینما در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا درباره فیلم سینمایی «آن سوی ابرها» جدیدترین ساخته مجید مجیدی گفت: مجیدی دانش آموخته سینما و فرهنگ از حوزه هنری است او که سینما را با بازیگری آغاز کرده است. پس از سال‌ها کسب تجربه به فیلم‌سازی روی آورد و ماحصل کار او در مقام کارگردان ساختن چندین فیلم با محتوا و رویکرد دینی است. این فیلم‌ساز که در نگاه به هستی و انسان‌ها به جایگاه و نقش کودکان و نوجوانان بسیار بها می‌دهد در اغلب آثار خود محوریت را بر موضوع کودکان و نوجوانان قرار می‌دهد.

این منتقد افزود: مجیدی اخیراً در اقدامی سترگ به ساخت فیلم عظیم و قابل بحث محمد رسول الله(ص) پرداخت که به هنگام تولید و اکران با واکنش‌های مثبت و منفی فراوان رو‌به‌رو شد. این فیلمساز ارزشی در ادامه و در مسیر سینمای مورد علاقه خود و توجه به دنیای کودکان، تجربه‌ای تازه را در خارج از قواعد و استاندارد‌های سینمای ایران در خارج از کشور به پرونده سینمایی خود افزوده است. «آن سوی ابرها» دستاورد جدید مجیدی در سینمای هند و با توجه به ویژگی‌های ساختار فیلم‌های هندی است. در ضمن این سینماگر برجسته کشورمان در این فیلم به مسائل اخلاقی، انسانی و گرایش‌های دینی در قالب زندگی یک خواهر و برادر که قربانی اجتماع فقر و جهل زده هند هستند پرداخته است.

وی افزود: آنچه در ارتباط با داستان‌های این خانواده و محیط زندگی آن‌ها قابل اشاره و بحث است همه آن چیزی است که سبب شده مجیدی این فیلم را در هند بسازد، چراکه خطوط قرمز فرهنگی و سینمایی کشور به او اجازه نمی‌داد تا فقر و فحشا در ایران را به تصویر بکشد از همین رو او با ساختن قصه‌ای غیر ایرانی در فضایی جدا از کشور و تعریف مناسباتی جدای آنچه در ایران جریان دارد، داستان تلخ و غم‌انگیز آن سوی ابر‌ها را در هند تصویر کرده است.

این منتقد با بیان این‌که مصائب و مشکلات مد نظر مجیدی در فیلم محدود به جغرافیای خاص نمی‌شود، اظهار کرد: آنچه که مجید مجیدی در فیلمش بازگو می‌کند گوشه‌ای از مصائب بشر گرفتار در چنگ استعمار و استکبار جهانی است، اما نکته بارز فیلم مجیدی این است که شخصیت‌های اصلی او در قبال فساد موجود و کج‌روی‌های جامعه بی‌تفاوت نیستند و با توجه به قابلیت‌ها و باطن سالم خود در جهت اصلاح زندگی خویش و تاثیرگذاری مثبت در جامعه حرکت می‌کنند.

آذین با اشاره به این‌که کارگردان در آن سوی ابر‌ها تغییر شرایط نامساعد موجود را از جوانان طلب می‌کند، بیان کرد: مجیدی در این فیلم هم با ارائه قصه‌ها و تصویر‌های متعدد و متنوع ناامیدی خود را از تغییر شرایط زندگی اجتماعی انسان‌ها توسط بزرگتر‌ها به نمایش گذاشته و امید خود را به کودکان و نوجوانان که آینده‌ساز جهان هستند در معرض دید مخاطبان قرار داده است.

وی تاکید کرد: آن سوی ابر‌ها قصه‌ای سر راست، دلنشین و تاثیرگذار دارد و و روایت تاثیرگذار سینمایی، جذابیت‌های بصری و پردازش ملودراماتیک قصه در کنار کارگردانی اصولی مجیدی و فیلمبرداری قابل توجه و بازی‌های بسیار خوب بازیگران به ویژه دو بازیگر اصلی فیلم از امتیازات این فیلم است. آن سوی ابر‌ها در کارنامه هنر و سینمایی مجیدی گرچه جز بهترین‌ها قرار نمی‌گیرد، ولی در کنار فیلم‌های قوی و تماشایی او می‌ایستد.

این منتقد با نقد از دیدگاه‌هایی که این فیلم را غیر مرتبط با ایران می‌دانند، گفت: به رغم نگاه انتقادی به کاستی‌های ناشی از فقر و جهل، فیلم چندان مورد توجه کسانی‌ که در جامعه ما از عاملان آن تلقی می‌شوند قرار نگرفته است و برخی با فرافکنی با این بهانه که قصه فیلم هندی است و ربطی به ایران ندارد و این‌که مشکلات بر سر راه تکامل انسان‌ها همیشه و در هر زمانی قرار دارد از خود رفع تکلیف می‌کنند، درصورتی‌که فیلم مجیدی برای تمام مخاطبان جهانی از جمله ایرانیان قابل تماشا و بحث است و بیان اینگونه مسائل زبانی فراجهانی دارد که هر هنرمندی برای تصویر دغدغه‌هایش می‌تواند آن را به نمایش بگذارد.

این منتقد سینما درباره اشارات دینی کارگردان آن سوی ابر‌ها گفت: مجیدی، چون فیلمسازی ارزشی است در آن سوی ابر‌ها هم کوشیده است نشان دهد که راه تکامل شخصیت‌های اصلی فیلم از گذرگاه دینی و اخلاق می‌گذرد و این مهمترین نکته محتوایی آن سوی ابر‌ها است، البته نظیر دیگر کار‌های مجیدی، توجهات دینی در سایه روابط انسانی در فیلم مشاهده می‌شود و به هیچ وجه کارگردان با مستقیم‌گویی پیام خود را لوث نمی‌کند. این رویکرد به نظرم امتیازی است که باعث می‌شود، آثار این فلیمساز در دل و جان مخاطبان نفوذ کند.

وی درباره بازخورد‌های جهانی این فیلم سینمایی گفت: وقتی می‌گویم که بسیاری از جشنواره‌های غربی نسبت به فیلم‌های ایرانی سیاسی عمل می‌کنند، عده‌ای ما را به توهم بافی متهم می‌کنند، اما وقتی می‌بینیم آن سوی ابر‌ها آنچنان مورد استقبال جشنواره‌های غربی متوجه می‌شویم که آن‌ها در پی بها دادن به سینمای ما نیستند، بلکه به واسطه فیلم‌های ایرانی تنها می‌خواهند چهره‌ای سیاه از کشورمان تصویر کنند.