میراث امیدبخش دولت تدبیر در میراث فرهنگی/ بخش نخست

به گزارش سرویس میراث فرهنگی و گردشگری تابناک فرهنگی ؛حال با پایان یافتن دوره پرشتابی که با شعار اعتدال و تدبیر و امید طی شد، فرصت مناسبی دست داد تا به قول اهل سینما یک «بازبینی» از «آنچه گذشت» و به تعبیر فلاسفه از «شرح ما وقع» چهارساله سازمان میراث فرهنگی داشته باشیم تا ببینیم «ارگ نشینان خیابان آزادی، تقاطع یادگار» چه میراثی، به یادگار گذاشته اند.

صنایع دستی به عنوان یکی از شاخص های اصلی صنایع فرهنگی و خلاق ایران جایگاهی اصیل و کهن دارد و همواره به عنوان یک هنر- صنعت مورد توجه بوده است.
امتیازات صنایع دستی پرشمارند ولی هویت زایی، اشتغالزایی، ارزآوری و تمرکز زدایی، نیاز اندک به اعتبار و ارزش افزوده بالا را می توان از مهم ترین شاخص های این هنر - صنعت ارزشمند قلمداد کرد.
صنایع دستی در عمر طولانی خود فراز و نشیب بسیار داشته اما صرفنظر از این تاریخچۀ همپای دیرینگی فرهنگ ایران، اگر به همین اواخر یعنی سال 1391 سر بچرخانیم، در حوزه تولید، 40 درصد از کارگاه های کشور تعطیل شده بودند؛ در حوزه فروش و بازرگانی، نمایشگاه های تشریفاتی و ویترینی هم سالی یکبار با هزینه و حمایت نفتی برگزار می شد و این بخش دچار رخوت و بازارهای داخلی، بهشت کالاهای قاچاق شده بود؛ آموزش و ترویج هم به سبب تکرار طرح های گذشته، روزآمد نبودن، فقر خلاقیت و اعتبار ندادن به طراحی و نوآوری، جان بیمار و فرسوده ای داشت و در تب و تعب به سر می برد.
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و انتصاب «بهمن نامور مطلق» به عنوان معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که از یک پشتوانه درخشان علمی و دانشگاهی برخوردار بود، تلاش شد تا برنامه محوری و قاعده مندی جایگزین روزمره گی و بی برنامگی در این حوزه شده و پیکره فرتوت و نحیف نیروی انسانی این معاونت با دقت در به کارگیری مدیران متخصص، کارآمد و وفادار و با طراحی برنامه های میان مدت و بلند مدت، جان تازه ای بگیرد.
تا جایی که مقام عالی صنایع دستی کشور بارها از این روند با تعابیری چون «گذر از حیات نباتی»، «دگردیسی» و «انقلاب صنعت بومی - ملی» یاد کند.
این دوره نه به گواه خودگویی و خودپسندی مرسوم برخی مسئولان بلکه به استناد بهبود شاخص های داخلی و بین المللی تغییر محسوسی داشت.
در عرصه داخلی، ارائه لایحه و مصوب کردن اولین قانون صنایع دستی تاریخ ایران در مجلس شورای اسلامی که می توانست بسان معجزه ای امید بخش برای انتظار خیل چندصد هزار نفری فعالان این عرصه برای برخورداری از بیمه و دیگر امتیازات باشد.
در عرصه بین الملل، احیای دوباره جایگاه صنایع دستی ایران در دنیا با برگزاری بزرگترین رویداد تاریخ صنایع دستی جهان در اصفهان، بیشترین تعداد ثبت شهرها و روستای جهانی صنایع دستی در بین همه کشورها و کسب بالاترین درصد رشد صادرات غیر نفتی با افزایش 36 درصدی، به زعم دوستان و حتی منتقدان دولت یازدهم، دوره ای محترم و قابل اعتنا خواهد بود.
به رسم رویه مالوف، اجازه دهید با اذعان به چالش های پیش روی دولت یازدهم در آغاز و با اتکا به آمار، شاخص ها و رویکردها به بررسی عملکرد چهارساله بپردازیم:

** چالش های حوزه صنایع دستی در سال 92:
- نبود نگاه تجاری به صنایع دستی در سطوح عالی سازمان میراث فرهنگی و تمرکز بر معرفی صنایع دستی ایران به عنوان یک کالای لوکس
- چند تکه کردن صنایع دستی و واگذاری هر تکه به یک سازمان
- تمرکز سازمان بر بخش گردشگری و غفلت از بخش صنایع دستی
- خطر نابودی برخی از صنایع قدیمی نظیر زیلوبافی به دلیل عدم توجه به آن‌ها
- ضعف بازاریابی و اطلاع رسانی و تبلیغات صنایع دستی در داخل و خارج از کشور
- نبود بانک اطلاعاتی، نظام آماری و اطلاع‌رسانی صحیح و روزآمد
- ناکافی بودن آموزش و عدم به روز رسانی دانش هنرمندان صنایع دستی
- عدم اعمال سازوکار حمایتی از بخش صنایع دستی در برابر محصولات رقیب خارجی
- نبود نوآوری در محصولات صنایع دستی
- چندپارگی صنایع دستی
- نبود استانداردسازی در زمینۀ تولید صنایع دستی
- نبود آموزش در زمینۀ تولید انبوه صنایع دستی و تبدیل آن به منبعی درآمدزا
- پاسخگو نبودن ساختار و چارت معاونت صنایع دستی در برابر مسئولیت‌ها و حجم کاری زیاد
- عدم توجه به توسعه و رشد صنایع دستی خصوصاً در مناطق محروم

**آمارهای کمی چهار سال رویداد صنایع دستی در دولت تدبیر و امید
الف. بخش تولید :
1- افزایش اشتغال/ از 36 هزار و 700 مورد به صدور بیش از 147هزار پروانه تولید
2- تسهیلات فنی اعتباری/ از صفر به بیش از 433 میلیارد ریال
3- تسهیلات کارآفرینی و امید/ در سال 92 تسهیلاتی پرداخت نشده و در سال 96 تخصیص یک هزار و 240 میلیارد ریال تسهیلات با سود 4 درصد
4- طرح حمایت از هنرمندان و صنعتگران برای اولین بار در کشور
5- برنامه توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار برای اولین بار به طور متمرکز
6- جشن ملی تولید صنایع دستی/ برگزاری نخستین دوره
7- احداث خانه های صنایع دستی/ تا سال 92 موردی وجود نداشت و در سال 96 افتتاح 8 خانه صنایع دستی
8- طراحی اپلیکیشن (نرم افزار) صنایع دستی/ راه اندازی اولین اپلیکیشن جامع صنایع دستی به اسم «زبردستان»
9- نمایشگاه ملی هزار دستان/ برگزاری نخستین دوره
10- درجه بندی کارگاه های صنایع دستی برای نخستین بار در سراسر کشور
11- دستورالعمل صدور پروانه تولید/ باز نویسی و اصلاح اساسی

ب. بخش صادرات :
12- صادرات صنایع دستی/ 112 میلیون دلار در سال 92 به 237 میلیون دلار در سال 95
13- بازارچه های دائمی صنایع دستی/ افزایش 5 بازارچه دائمی به احداث 53 بازارچه دائمی
14- نمایشگاه ملی هفته صنایع دستی/ فروش بیش از 12 میلیارد ریال به فروش بیش 83 از میلیارد ریال
15- نمایشگاه های داخلی صنایع دستی/ افزایش برگزاری 9 نمایشگاه به 49 نمایشگاه
16- حضور ایران در نمایشگاه های خارجی/ حضور در 2 نمایشگاه خارجی به شرکت در 48 نمایشگاه خارجی
17- جشن ملی صادرات و بازرگانی/ برگزاری سه دوره مستمر
18- نمایشگاه صنایع دستی عیدانه/ برگزاری یک نمایشگاه ملی
19- برنامه مبارزه با قاچاق صنایع دستی برای اولین بار در کشور
20- ایجاد شوروم (show room ) صنایع دستی برای اولین بار در کشور
21- اعطای نشان اعتماد برای نخستین بار در کشور
22- برگزاری نمایشگاه در دیگر سازمانهای دولتی/ از صفر به برگزاری بیش از 32 مورد
23- طرح ملی سوغات زیارتی/ برگزاری سه دوره نمایشگاه اختصاصی
24- انجمن صادرکنندگان صنایع دستی/ تاسیس نخستین انجمن صادرکنندگان
25- فروشگاه های مجازی صنایع دستی/ وجود چند فروشگاه معدود به شکل گیری 200 فروشگاه مجازی
26- مصوبه دولت در خصوص هدایا برای اولین بار در کشور
27- برگزاری حراج های سنتی و صنایع دستی برای اولین بار در کشور

ج. بخش توسعه و ترویج :
28- داوری نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی/ اعطای یک هزار و 140 گواهی نشان ملی مرغوبیت
29- نمایشگاه سومین داوری نشان ملی مرغوبیت/ برگزاری نخستین نمایشگاه
30- نمایشگاه های ترویجی در عرصه بین المللی/ فرانسه و اتریش
31- مهر اصالت شورای جهانی/ کسب 10 مهر اصالت شورای جهانی صنایع دستی و رتبه سوم آسیا
32- گردهمایی همای هنر/ برگزاری 3 دوره پیاپی
33- جشنواره ملی صنایع دستی و هنرهای سنتی فجر/ برگزاری نخستین دوره
34- مسابقه طراحی و خلاقیت در صنایع دستی/ برگزاری نخستین دوره مسابقه
35- نمایشگاه ملی دستان خیال پرداز/ برگزاری 2 دوره
36- همایش دانش آموختگان صنایع دستی/ برگزاری نخستین دوره این رویداد ملی
37- استانداردسازی آموزش صنایع دستی / تدوین 66 استاندارد
38- تفاهم نامه های همکاری مشترک/ انعقاد 12 تفاهمنامه
39- طراحی و نمونه سازی صنایع دستی/ برگزاری در 31 استان کشور
40- ثبت ملی شهرهای صنایع دستی برای نخستین بار
41- ثبت جهانی شهرهای صنایع دستی/ ثبت جهانی 4 شهر اصفهان، تبریز، مشهد و لالجین
42- مجمع عمومی شورای جهانی صنایع برای اولین بار در تاریخ این مجمع عمومی به میزبانی ایران برگزار شد
43- هم اندیشی های علمی صنایع دستی/ برگزاری 20 هم اندیشی
46- پروژه ملی خاص پردازی صنایع دستی/ برگزاری برای نخستین بار
45- طرح پیوند/ اولین تجربه اجرایی
44- پروژه ملی طراحی خانه ایرانی/ آغاز پروژه از سال 95
47- راه اندازی گالری ملی صنایع دستی/ راه اندازی برای بار نخست در کشور
48- حضور در جشنواره های سینمایی ایران/ حضور در دو جشنواره بین المللی
49- تاسیس مراکز دانش بنیان صنایع دستی/ تاسیس 2 مرکز
50- نشان جغرافیایی صنایع دستی/ اعطای 21 نشان جغرافیایی