به گزارش تابناک فرهنگی ، امروزه در جوامع پیشرفته مخاطب نشریات محلی بیش از نشریات سراسری است، زیرا که فعالان این گونه رسانه ای به دلیل اشراف کامل به مسایل مبتلابه محلی، بهتر از نشریات سراسری قادر به انعکاس نقاط ضعف و قوت و مشکلات و نارسایی های احتمالی جوامع محل انتشار خود هستند.
استانی یا منطقه ای بودن نشریاتی با شمارگان میلیونی در کشورهایی مانند آلمان و آمریکا گواه بارز این ادعاست و نشان می دهد که انتشار نشریات محلی قوی و یا حداقل شماره های منطقه ای - استانی نشریات سراسری در قامت خود این نشریات، تجربه مفیدی است که الگوبرداری از آن می تواند وضعیت نابسامان مطبوعات محلی کشورمان را سامان بخشد.
این در حالی است که در کشورهای در حال توسعه و برخی دیگر از کشورهای غیرمترقی ، مطبوعات محلی در محاق رسانه های سراسری مانده اند و در تلاطم موج های رسانه ای گرفتار شده اند و تا حدودی تاثیرگذاری واقعی خود را ندارند و در کنار آن چرخه اقتصاد آنها نیز دچار مشکلات جدی است.
در ایران نیز با وجود توسعه کمی مطبوعات و پایگاه های خبری برنامه ریزی درستی برای ارتقای کیفی آنها انجام نشده است.
** روزنامه نگار پیشکوست تبریز: حال مطبوعات محلی خوش نیستروزنامه نگار پیشکسوت تبریزی و سردبیر نشریه محلی 'حیدربابا' در این خصوص می گوید: نشریات محلی اغلب به زور نفس می کشند و با کمترین فشار از پا می افتند.
محمدحسن علملو افزود: مشکلات عدیده ، بیشتر نشریات و مطبوعات محلی استان را دچار حال زار و به اصطلاح جان دادن تدریجی کرده و امکان هر گونه ابتکارعمل و فعالیت دلخواه را از بسیاری عاشقان این حرفه گرفته است.
وی می گوید: نشریات محلی بیشتر به دلیل بالا رفتن هزینه های اجاره دفتر، چاپ، کارکنان، بیمه، مالیات و غیره مدت هاست که با مشکلات مالی مواجهند و این در حالی است که درآمد نشریات از محل چاپ آگهی ها هم به علت وضع نامناسب اقتصادی کشور و کاستن از منابع آگهی و برخی علل دیگر در حال کاهش چشمگیر است.
علملو که حدود چهار دهه کار روزنامه نگاری را در چنته دارد، معتقد است کمک های جزئی دولتی از بابت یارانه کاغذ نیز که می توانست بخشی از هزینه ها را تامین کند، همواره در حال کاستن و حتی از بین رفتن است.
به گفته این روزنامه نگار، برخی از مشکلات یاد شده کلان و سراسری و بعضی استانی است؛ از جمله اینکه در سال های اخیر تعداد نشریات استانی در آذربایجان شرقی به طور چشمگیر و بدون حساب و کتاب بالا رفته و این موضوع در کاهش حجم آگهی ها و درآمد ناشی از آن که در واقع درآمد اصلی نشریات از این محل هست، نقش وافری داشته است.
وی با بیان اینکه در برخی استان ها مسئولان محلی در خصوص تامین دفتر محل فعالیت نشریات استانی همکاری می کنند ، گفت: متاسفانه در استان ما تاکنون از این بابت کمکی دریافت نکرده ایم و در مواردی نیز وعده بعضی مسئولان به جائی نرسیده است.
وی اظهارکرد: این در حالی است که بیشتر مسئولان انتظار توسعه فعالیت ها، چاپ و انتشار نشریاتی در اندازه، قد و قواره کشوری را مطرح می کنند و این انتظار در شرایط فعلی، یادآور ضرب المثل معروف ترکی 'نه ایستیر سن باجینان ، باجین اولور آجیندان'( چه می خواهی از خواهرت که خواهرت جان می دهد از گرسنگی) است.
وی یادآور شد: در هر حال برای سرپا ایستادن نشریات محلی باید به اقداماتی از قبیل تقسیم مناسب آگهی های به اصطلاح دولتی، سوق دادن سازمان ها و شرکت های دولتی به سوی تشویق مطبوعات محلی در قالب ارجاع رپرتاژ آگهی به آنها دست زد.
علملو همچنین تداوم پرداخت یارانه کاغذ و کمک به تامین محل فعالیت مطبوعات محلی را از دیگر بایسته های ادامه حیات این گونه رسانه ای در کشور در مقطع زمانی کنونی دانست.
**رئیس خانه مطبوعات آذربایجان شرقی: ساماندهی فعالان رسانه ای استان یک ضرورت استرئیس خانه مطبوعات و سرپرست خبرگزاری مهر در آذربایجان شرقی می گوید: افزایش بی رویه نشریات و پایگاه های خبری بدون در نظر گرفتن ظرفیت استانی باعث ناهنجاری در این حوزه شده است.
اسد بابایی افزود: ورود عده ای به عنوان خبرنما به فضای رسانه ها بدون آموزش های مدون، مشکلات بسیاری را در این حوزه به وجود آورده است.
وی اظهارداشت: با در نظر گرفتن شرایط موجود تنها روش ایجاد ثبات رویه در این خصوص، ساماندهی خبرنگاران است که متاسفانه راه حل های موجود نتوانسته تا کنون مثمرثمر باشد و اقداماتی مانند راه اندازی پایگاه 'سمان' هم چاره ساز نبوده است .
بابایی ادامه داد: ایجاد یک وحدت رویه در خصوص آموزش و برگزاری آزمون و ساماندهی خبرنگاران می تواند راهگشای وضعیت کنونی باشد.
وی افزود: یکی دیگر از دغدغه های رسانه ها نداشتن نیروی کارآمد و تامین نشدن هزینه هاست.
وی یادآور شد: بی توجهی به قشر خبرنگار همچنان ادامه دارد و این کار پر استرس تاکنون به عنوان یک شغل زیان آور پذیرفته نشده و معیشت خبرنگاران تامین نیست.
** نائب رئیس خانه مطبوعات آذربایجان شرقی: تعدد افراط گونه رسانه های محالی موجب واگرایی نیروهای زبده استنائب رئیس خانه مطبوعات آذربایجان شرقی نیز در خصوص وضعیت مطبوعات محلی می گوید: شاید یکی از دلایل عدم مقبولیت رسانه های مکتوب در بین مردم آذربایجان شرقی تکثر نشریات و تشابه بیش از حد آنها است.
محمدامین خوش نیت اظهارکرد: سه شاخص مهم بیشتر نشریات محلی شامل 'نام و عنوان نشریه'، 'قالب و شکل نشریه' و'محتوا'، تشابه بسیاری به هم دارند که همین موضوع سبب شده تا مردم و شهروندان آذربایجان شرقی اقبال چندانی نسبت به نشریات نداشته باشند.
وی افزود: همین موضوع را می توان یکی از مهمترین و اساسی ترین ضعف های نشریات آذربایجان شرقی قلمداد کرد.
خوش نیت گفت: واقعیت تلخ جامعه مطبوعاتی این است که ما در سطح فرهنگ و مطبوعات آذربایجان شرقی باز هم دچار افراط و تفریط شدیم و این بار از آن سوی بام 'افزایش صدور مجوز نشریات' فرو افتادیم.
وی گفت: اگر تا چند سال پیش محدودیت سفت و سختی را برای صدور مجوز نشریات در استان شاهد بودیم و چه بسا 10 سال یک متقاضی انتشار نشریه در نوبت هیات نظارت بر مطبوعات و وزارت ارشاد باقی می ماند اکنون به راحتی آب خوردن برای هر کسی که ممکن است کوچک ترین اطلاعات و تجربه و سابقه ای از انتشار نشریه نداشته باشد مجوز انتشار نشریه و راه اندازی سایت خبری در فضای مجازی داده می شود .
وی اظهارداشت: همین مساله در کنار همه آسیب هایی که می تواند بر بازار کار و چرخه های اقتصادی سایر نشریات وارد کند، پراکنده شدن نیروهای زبده، کاربلد و توانمند روزنامه نگار در چندین رسانه تازه تاسیس و واگرایی در این حوزه را در پی داشته است.
خوش نیت گفت: به عبارت دیگر، چند نیروی کارآمد و فعال خبری که می توانستند در کنار هم و با تجمیع افکار و اندیشه ها و توانمندی های خود یک رسانه قدرتمند از نظر تولید فکر و محتوا و نیز از نظر اقتصاد رسانه را اداره و در جریان سازی اخبار و تحولات استانی و ملی ایفای نقش کنند خود به تک ستاره هایی تبدیل شده اند که امیدی به جریان سازی آنها و نقش آفرینی شان در تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نیست.
وی اظهارکرد: بر این اساس همه آن نیروها و استعدادها خود مدیرمسئول شده و یا به نشریه ای دیگر نقل مکان کرده اند و همین مهاجرت نیروها، سبب شده تا دیگر شاهد هم افزایی چند نیروی شناخته شده و کارآمد در یک رسانه معتبر نباشیم.
وی گفت : داشتن یک رسانه قدرتمند و فعال در حوزه های مختلف با رویکرد اطلاع رسانی و نگاه انتقادی به مسائل استانی و حتی ملی، تاثیرگذاری بیشتر و بهتری از چند رسانه و نشریه با رویکرد کپی کاری دارد که به طور عمده به 'بولتن روابط عمومی ادارات' تبدیل شده اند.
خوش نیت اظهارکرد: در کنار همه این مسایل، نباید نقش و برخورد غیرحرفه ای برخی ادارات و سازمان ها با جریان اطلاع رسانی و فعالان رسانه ای را نادیده گرفت.
وی افزود : برخی از مدیران دستگاه ها و سازمان های اداری و مدیران روابط عمومی بر این اوضاع نابسامان رسانه ای استان دامن زده اند.
** دبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران آذربایجان شرقی: ورود افراد غیرمتخصص به عرصه رسانه ای استان آسیب زاستدبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران آذربایجان شرقی نیز معتقد است افزایش بی رویه تعداد رسانه ها در استان و بی توجهی به محتواسازی کیفی یکی از بزرگترین چالش های موجود در فضای رسانه ای آذربایجان شرقی است.
امیر کریم زاد شریفی می گوید: موضوع دیگری که فعالان حرفه ای رسانه ای استان را آزار می دهد، ورود افراد غیرمتخصص و به عبارتی دیگر، ابزاری شدن رسانه ها برای مطامع شخصی برخی افراد و چهره های سیاسی است.
سردبیر پایگاه خبری تحلیلی 'نصر' اضافه می کند: متاسفانه برخی افراد و جریان های سیاسی با به کارگیری تعدادی جوان جویای کار که هیچ تخصص و تجربه ای در عرصه رسانه ای ندارند و اغلب فعالیت های سیاسی داشته اند، فضای رسانه ای استان را مسموم کرده و به نوعی ارزش و منزلت آن را با برخی محتواسازی های خارج از عرف اخلاق رسانه ای زیر سئوال برده اند که در این راستا اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی می تواند از ظرفیت تشکل های صنفی مانند انجمن صنفی روزنامه نگاران ، انجمن مدیران مطبوعات و خانه مطبوعات آذربایجان شرقی بیش از این ها استفاده کند.
کریم زاد افزود: در حال حاضر برای تاسیس و آغاز فعالیت هر صنفی کسب مجوز از اتحادیه آن صنف یک ضرورت اجتناب ناپذیر است، اما فعالیت رسانه ای نیاز به اخذ مجوز از تشکل های صنفی ندارد و این در حالی است که فعالیت در عرصه رسانه ای حساس تر از سایر صنف هاست.
این فعال رسانه ای یکی دیگر از چالش های موجود در عرصه رسانه ای آذربایجان شرقی را کم رونق شدن آموزش در عرصه مطبوعات و فعالان رسانه ای استان خواند.
وی اظهارکرد: رسانه های حرفه ای استان به دنبال بکارگیری نیروهای حرفه ای و علاقه مند هستند و دانشگاه های علمی و کاربردی و پیام نور تبریز نیز سالانه فارغ التحصیلان متعددی را روانه بازار کار می کنند، اما متاسفانه تعداد اندکی از آنان وارد رسانه ها می شوند و این خلاء می تواند با تعامل و همکاری بیش از پیش تشکل های صنفی و دانشگاه ها و مراکز علمی مرتفع شود.
**عضو هیات مدیره انجمن صنفی آذربایجان شرقی: ضعف اقتصاد رسانه، چالش اصلی رسانه های محلی استعضو هیات مدیره انجمن صنفی مطبوعات آذربایجان شرقی و فعال رسانه ای استان نیز می گوید: یکی از مهم ترین چالش های مطبوعات تعدد نشریات در استان است، برخلاف ژست های آماری، تعدد نشریات نه تنها نشانه توفیق نیست بلکه موجب تقسیم امکانات و در نهایت کاهش بازده کمی و کیفی مطبوعات شده است.
مهرداد خوشکارمقدم اظهارکرد: در امتداد مشکلات ناشی از تعدد نشریات در آذربایجان شرقی، موضوع ضعف اقتصاد مطبوعات به یکی از مهمترین چالش های این بخش بدل شده است.
وی افزود: پر واضح است که در فضای محدود اقتصاد حوزه رسانه، تقسیم ارقام موجود مابین 15 نشریه بسیار کارآمدتر از تقسیم همان رقم بین 150 نشریه خواهد بود.
وی گفت: یکی دیگر از آسیب های تعدد نشریات، پراکنده شدن نیروهای متخصص در این حوزه است به طوریکه به جای حضور اهالی فن در یک نشریه و ارتقای کمی و کیفی آن، هرکدام از افراد متخصص در یک نشریه به صورت جزیره ای عمل کرده و حاصل کارشان هدر می رود.
خوشکار مقدم اظهارکرد : ورود رقبای قدرتمندی چون رسانه های اینترنتی و عقب ماندن از قافله تولید اطلاعات و اخبار یکی دیگر از چالش های پیش روی مطبوعات محلی است؛ درحالی که برخی روزنامه های محلی ساعت 13 صفحات فردای خود را بسته و حتی مطلب روز شنبه را ظهر پنجشنه آماده انتشار می کنند بدیهی است که از غافله اخبار روز عقب مانده و اقبالی برای خرید و مطالعه از سوی عموم نخواهند داشت.
وی یادآورشد: کمبود تحلیل و روی آوردن به اخبار رسمی و سازمانی هم یکی دیگر از عواملی است که از اقبال عمومی به مطبوعات محلی کاسته و آنها را به نشریات سازمانی بدل کرده است.
** رئیس مطبوعات و تبلیغات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی: صدور مجوز رسانه های محلی استان در دولت تدبیر و امید دو برابر شدرئیس اداره مطبوعات و تبلیغات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی نیز با اشاره به برنامه دولت تدبیر و امید برای تسهیل فضای فعالیت های رسانه ای به عنوان یکی از اصول مردم سالاری دینی نیز اظهارداشت: در سه سال فعالیت دولت آقای دکتر روحانی، صدور مجوز رسانه های محلی استان حدود دو برابر شده است.
محمد حسینی با بیان اینکه افزایش صدور مجوز برای فعالیت های رسانه ای از سیاست های معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، گفت: البته نباید از این نکته نیز غافل شد که ماده 16 قانون مطبوعات مبنی بر لغو امتیاز نشریات در صورت فعالیت نکردن آنها در بازه زمانی شش ماه پس از صدور مجوز به دقت اجرا می شود و به همین دلیل نیز شاهد تغییر دایمی در آمار رسانه ها هستیم.
حسینی در خصوص وضعیت کمی رسانه های محلی آذربایجان شرقی اعلام کرد: تاکنون 254 عنوان مجوز نشریه محلی در استان صادر شده است که از این تعداد 185 مورد را رسانه های مکتوب، 64 مورد را پایگاه های خبری و بقیه را لوح فشرده تشکیل می دهند.
وی افزود: در شش ماهه گذشته به لحاظ تعداد نشریات، مقام پنجم کشور را داشتیم و از لحاظ کیفی نیز به دلیل ورود تدریجی نیروهای تحصیلکرده رشته های مرتبط با علم روزنامه نگاری، وضعیت نسبت به سال های قبل به صورت چشمگیری بهبود یافته است.
رئیس اداره مطبوعات و تبلیغات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی از اجرای طرح اشتراک نیم بها به عنوان یکی از طرح های مفید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای کمک به ارتقای کیفی مطبوعات محلی یاد کرد.
وی اضافه کرد: خوشبختانه بیش از نیمی از روزنامه های محلی آذربایجان شرقی در این طرح مشارکت کرده اند و همین امر نیز موجب شده است که شمارگان آنها سه تا چهار برابر افزایش یابد.
حسینی ادامه داد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک هزار و 500 روزنامه را در این طرح مشارکت داده است که در آن روزنامه رایگان به مردم داده می شود و همین امر مخاطب پذیری روزنامه ها را افزایش داده است.
گزارش از: پیمان پاکزاد