انتشار: ۰۲:۱۱ - ۱۲ فروردين ۱۳۹۵
 نگاهی به تحولات فرهنگی و هنری کشور در سال 1394

سالِ محکِ وعده های فرهنگی


به گزارش تابناک فرهنگی عرصه فرهنگ کشور در سالی که گذشت شاهد رخدادهایی مثبت از جمله توجه بیشترِ مسوولان دولت یازدهم و تلاش افزونتر آنان برای ساماندهی این حوزه بود. البته وعده هایی نیز در این زمینه وجود داشت که به دلایلی مانند دخالت های فراقانونی در امور فرهنگی محقق نشد.

ارزیابی رخدادهای حوزه فرهنگ در سال 1394 خورشیدی، افت و خیزهای زیادی را در این حوزه نمایان می سازد. حوزه فرهنگ در سالی که گذشت گاه شاد بود و گاه غمگین. از مهم ترین اتفاق های این عرصه، افزایش بودجه فرهنگی در سال 1394 بود که البته تصمیم آن در سال پیشتر گرفته شد. در لایحه بودجه کل کشور در سال 94، سهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیش از 769 میلیارد تومان پیشنهاد شد که این رقم نسبت به سال قبل از آن رشدی 23 درصدی به خود دید. این روند برای سال 95 نیز ادامه یافت چنانکه بودجه بیش از هزارمیلیارد تومانی برای امسال پیشنهاد شده است.

به دنبال ارایه بودجه پیشنهادی دولت برای حوزه فرهنگ و هنر، هر چند برخی نهادهای فرهنگی انتقادهایی را در خصوص نحوه تخصیص به بخش های مختلف فرهنگی مطرح کردند اما بسیاری افزایش منابع مالی برای هزینه در حوزه فرهنگ و هنر را نشانه اهتمام دولت تدبیر و امید به ارتقای و سامان این حوزه دانستند.

در ادامه نگاهی گذرا به مهم ترین رویدادهای حوزه های مختلف فرهنگی و هنری در سالی که گذشت می اندازیم:

*** نشر و کتاب
در سالی که گذشت شاهد برخی تغییر و تحول ها در حوزه نشر بودیم. در 6 ماه نخست پارسال، 886 عنوان کتاب منتشر شد که این میزان در همسنجی با سال 93 رشد 12 درصدی نشر کتاب را نشان می داد؛ اتفاقی که آن را می توان نشانه کاهش برخی ممیزی های محدودکننده و نظارت سلیقه ای و دست و پاگیر حاکم بر حوزه نشر به ویژه در دولت های نهم و دهم دانست.
با وجود افزایش نشر اما کاهش شمارگان کتاب های منتشر شده در سال گذشته، موجب برخی نگرانی ها در خصوص سرانه کتابخوانی در جامعه ایران شد؛ اتفاقی که کارشناسان یکی از مهمترین علت های آن را ایجاد محیط های جدید مطالعه در شبکه های مجازی می دانند.

*** موسیقی
در سال گذشته در حوزه موسیقی شاهد فراز و فرودهای زیادی بودیم. در سال 94 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوزهای زیادی را برای برگزاری کنسرت های موسیقی اعطا کرد اما لغو شماری از این کنسرت ها ناخرسندی هایی را برای اهالی موسیقی و مخاطبان آنان رقم زد.

در این زمینه، اگرچه بیشتر انتقادها معطوف به رویکرد برخی نهادها و جریان هایی بود که در برنامه ریزی و تصمیم سازی فرهنگی دولت دخالت می کنند اما بعضی انتقادها نیز متوجه وزارت فرهنگ و ارشاد شد. منتقدانِ این وزارتخانه اظهار کردند که وزارت فرهنگ و ارشاد می بایست بیشتر پای مجوزهایی که در زمینه برگزاری کنسرت ها اعطا شد ایستادگی می کرد.

لغو کنسرت 19 خرداد «کیهان کلهر» نوازنده چیره دست کمانچه که بعد از چند سال محرومیت از اجرا می خواست در ایران روی صحنه برود، یکی از نخستین موارد لغو کنسرت در سال 94 بود و واکنش های بسیاری را در پی داشت.

همچنین قرار بود دهم و یازدهم اردیبهشت ماه 94، کنسرت گروه «پایور» به سرپرستی «سعید ثابت» و خوانندگی «وحید تاج» در شهر رشت برگزار شود که به دلایل نامعلومی لغو شد.
یکی از کنسرت های لغو شده پارسال کنسرت گروه «پرواز همای» بود؛ گروهی پس از هشت سال موفق به دریافت مجوز اجرای صحنه ای در تهران شد و تمام بلیت های کنسرتش برای چند شب اجرا در تالار وزارت کشور به فروش رسید. پس از بلیت فروشی اما کنسرت پرواز همای لغو شد و این موضوع ناخرسندی های بسیاری را برانگیخت.

شهریور ماه امسال هم کنسرت «علی اکبر مرادی» نوازنده پیشکسوت تنبور، به دلیل صادر نشدن مجوز اداره اماکن نیروی انتظامی لغو شد. برای لغو این اجرا اما هیچ دلیل مشخصی اعلام نشد. این هنرمند درباره لغو کنسرتش اظهار کرد: من فقط می توانم متاسف باشم. پس از گذشت بیش از 30 سال، ما به کدام سمت حرکت می کنیم. تمام اهالی هنر آگاهند که من هرگز اهل حاشیه در هنر نبوده ام و نیستم. همواره به خاطر عشقی که به فرهنگ و هنر سرزمینم داشته و دارم، کوشش کرده ام تا کارم را در حد توان درست انجام دهم.

فراز و فرودهای عرصه موسیقی اما در برگزاری جشنواره موسیقی فجر پارسال هم نمایان شد چرا که در این جشنواره نیز برخی کنسرت ها لغو شد. لغو کنسرت «کاوه یغمایی» خواننده سبک «راک» در روز ششم جشنواره یکی از نمونه های لغو کنسرت در جشنواره موسیقی سی و یکم بود. در ابتدا علت لغو کنسرت مشکل در گروه ارکستر این خواننده عنوان شد اما یغمایی در گفت وگو با رسانه ها آن را تکذیب کرد. لغو کنسرت گروه راک «تندر» به سرپرستی «اردوان انزابی پور»، 12 ساعت پس از لغو کنسرت یغمایی برگ دیگری از لغو برنامه کنسرت ها در این جشنواره بود.

با وجود همه این رخدادهای تلخ نمی توان از رویدادهای مثبتی که در سی و یکمین جشنواره موسیقی اتفاق افتاد چشم پوشید. یکی از برجسته ترین نکته های مثبت در برگزاری این جشنواره موسیقی شرکت گروه ها و خوانندگان از اغلب سبک های موسیقی بود. حضور استادان و هنرمندان بنام موسیقی ایران در جشنواره موسیقی سال 1394 هم نکته مهم دیگری بود که بسیاری از ناظران در برآورد برگزاری این جشنواره به آن توجه نشان دادند.

به باور برخی از اهالی موسیقی، حضور هنرمندان مطرح موسیقی کشور مانند «کیوان ساکت»، «شهرداد روحانی» و کامکارها، اعتبار و جایگاه ویژه ای به جشنواره موسیقی فجر پارسال داد.

 همچنین بر اساس برخی تحلیل ها، شرکت گروه های معتبر موسیقی بین المللی در جشنواره فجر سی و یکم، چهره ویژه ای به این رویداد هنری در همسنجی با سال های گذشته بخشید.

دیگر ویژگی این جشنواره، حضور پررنگ گروه های موسیقی زنان در آن بود به گونه ای که صحنه تالار وحدت در روز نخستین جشنواره سی و یکم در تسخیر زنان قرار گرفت. هر چند ساز جشنواره موسیقی پارسال با اجرای قطعه «نی نوا» اثر ماندگار «حسین علیزاده» با هنرنمایی ارکستر سمفونیک تهران کوک شد اما این بانوان موسیقی بودند آغازگر جشنواره سی و یکم شدند.

شاید این رویداد هنری هنوز فاصله زیادی با وضعیت مطلوب داشته باشد اما جشنواره موسیقی فجر را در سالی که گذشت به جهت احترام به اغلب سبک های موسیقی و حضور هنرمندان بنام داخلی و خارجی می توان گامی مثبت در جهت بالا بردن سطح کنونی موسیقی ایران توصیف کرد.

*** تئاتر و سینما
از موسیقی که گذر کنیم به سینما و تئاتر می رسیم؛ 2 حوزه هنری مهم که در سال 1394 شاهد تجربه ها و فراز و فرودهای زیادی بودند. در سالی که گذشت باز هم اهالی تئاتر از بی توجهی نهادها و مسوولان فرهنگی به این حوزه گله مند بودند و بودجه اختصاص یافته به این حوزه را ناکافی ارزیابی کردند.

فرو ریختن پیشانی 10 تُنی سالن اصلی نمایش «تئاتر شهر» اما نقطه عطف این گله مندی ها بود. به دنبال این اتفاق که ضعف زیرساخت های تئاتر از جمله سالن های نمایش را آشکار ساخت، بسیاری از اهالی تئاتر واکنش نشان دادند و از عملکرد مسوولان فرهنگی در این حوزه انتقاد کردند. این انتقادگری نه فقط در تهران بلکه در شهرهای دیگر نیز رخ عیان کرد. در همین ارتباط «محمدمهدی کلهری» کارگردان تئاتر، در میانه های مهرماه پارسال، در حالی که شهر همدان نمایش پرمخاطب «اینجا وضعیت غیرطبیعی است» را روی صحنه می دید، در گفت وگو با یکی از رسانه های داخلی گفت: بی توجهی به حل مشکلات هنر تئاتر آن را به اغما خواهد برد. درصورتی که به تئاتر استان ها توجه نشود این هنر به اغما خواهد رفت.

در این پیوند، هشتمین جشنواره تئاتر فجر پارسال در سکوت خبری برگزار شد. این در حالی بود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سال 1394 را سال تئاتر نامگذاری کرده بود.

بر خلاف تئاتر اما سینما سالی پر رونقی را پشت سر گذاشت. فیلم «محمد رسول الله» ساخته «مجید مجیدی» با فروشی بالغ بر 12میلیارد و 181 میلیون تومان رکورد دار فروش گیشه در سال 94 بود. فیلم های «نهنگ عنبر» ساخته «سامان مقدم»، «رخ دیوانه» ساخته «ابوالحسن داوودی»، «دوران عاشقی» ساخته «علیرضا رییسیان»، «ایران برگر» اثر «مسعود جعفری جوزانی»، «عصر یخبندان» ساخته «مصطفی کیایی» و ... از دیگر فیلم هایی بودند که پارسال فروش میلیاردی به خود دیدند؛ اتفاقی که تا اندازه زیادی به اقتصاد سینمای ایران کمک کرد.

یکی از مهم ترین رویدادهای عرصه سینما در سال 94 برگزاری متفاوت جشنواره سی و چهارم فیلم فجر بود؛ جشنواره ای که به باور شمار زیادی از منتقدان، از فضای سلیقه ای، دلخواهانه و در واقع نظارت دست و پاگیر سال های گذشته تصمیم گیران امور فرهنگی تا حدی فاصله گرفت و فیلم ها بیشتر بر اساس ارزش هنری آنها قضاوت شد.

به باور شماری از منتقدان، رویکرد متفاوت مدیران برگزاری جشنواره سی و چهارم فیلم فجر به ورود فیلم های ارزشمند و قابل اعتنا به این جشنواره کمک کرد و این جشنواره هنری را از حواشی سیاسی و نگاه های سلیقه ای دور نگاه داشت.

*** هنرهای تجسمی

در سالی که گذشت عرصه هنرهای تجسمی هم خبرساز بود. در این سال نمایشگاه هایی تحسین برانگیز برگزار شد که نمایشگاه طراحی و خط «رضا عابدینی» در گالری «آب انبار»، نمایشگاه نقاشی های «شهلا معززی» در خانه هنرمندان ایران و نمایش آثار تجسمی و نقاشی «فریده لاشایی» در موزه هنرهای معاصر تهران از آن جمله بودند.

در این میان شاید یکی از مهم ترین رویدادهای عرصه هنرهای تجسمی در مهرماه سال 1394، برگزاری «سمپوزیوم بین المللی مجسمه سازی تهران» با حضور ده ها مجسمه ساز ایرانی و خارجی در محل برج میلاد تهران بود؛ رویدادی که شاید بتوان آن را یکی از باشکوه ترین رویدادهای فرهنگی و هنری در سال گذشته دانست. رویدادهایی که از دست را در فضای پسابرجام، با رفع تحریم ها و برداشته شدن محدودیت های اقتصادی و ارتباطات فرهنگی و هنری با جهان خارج می توان بیشتر شاهد بود و با نگاهی امیدوارانه تر به تعامل فرهنگی میان ایران و جهان نگریست.
منبع : گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا
ارسال نظرات
نام:
ایمیل:
* نظر: