دیپلماسی ارکستری

تابناک فرهنگی گروه موسیقی: در دوران جنگ سرد و در واقع از اوایل دهه هفتاد میلادی، روابط چین و امریکا بر پایه همکاری استراتژیک شکل گرفت و تحولات پس از جنگ سرد قابلیت‌های جدیدی برای همکاری دو کشوری که چندان رابطه خوبی‌ با هم نداشتند را، فراهم آورد. در همین دوران ریچارد نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا طی یک سفر بی‌سابقه به پکن سفر کرد.

پس از این سفر و درحالی که روابط سیاسی کشور در دست بازسازی بود، ارکستر سمفونيک فيلادلفيا به پکن سفر کرد و در این شهر اجرایی را روی صحنه برد و در واقع ارکستر فیلادلفیا در نقش کاتالیزوری برای آب کردن یخ روابط بین دوکشور، ظاهر ‌شد. در اواخر دوران جنگ سرد مابین آمریکا و شوروی سابق و درحالی که کشورهای پرقدرت دنیا در حال رایزنی برای پایان دادن جنگ سرد چند دهه‌ای بین دو ابر قدرت سیاسی دنیا بودند، ارکستر فيلارمونيک پيتزبورگ هم در سال ۱۹۸۹ در اتحاد جماهیر شوروی سابق برنامه اجرا کرد تا آغازی باشد بر پایان این جنگ طولانی.

بعد از انتخاب دکتر حسن روحانی به عنوان رییس جمهور منتخب و حضور و سخنرانی او در سازمان ملل، همین ارکستر فيلارمونيک پيتزبورگ اعلام کرد که به ایران سفر خواهد کرد و برای اجرایی در شهر تهران در شهریور ماه سال 93 برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است. اما اعلام این خبر واکنش‌هایی تند را در کشورمان به همراه داشت و در همان دوران سردار سیدمسعود جزایری، معاون امور بسیج و فرهنگ دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح، طی اظهار نظری در این باره گفت: «در جمهوری اسلامی ایران هیچ‌کس منتظر چنین گروهی نخواهد بود.»

 ارکستر پيتزبورگ نتوانست نقشی برای آب کردن یخ روابط سیاسی ایران و آمریکا را ایفا کند؛ اما ارکستر فیلارمونیک چین به تهران سفر کرد و دو اجرا در تالار وحدت را روی صحنه برد. از طرفی طبق اعلام علی رهبری مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر سمفونیک‌های چند کشور در آینده به ایران سفر خواهند کرد. همچنین رهبری در آخرین نشست خبری‌اش، خبری دیگر در این حوزه داد و گفت: «رئیس جمهور اتریش اعلام کرده که فستیوال بروکنر اتریش در سال 2017 توسط ارکستر سمفونیک تهران افتتاح می‌شود. ما برنامه‌های مشابه این چنینی زیاد داریم و شاید در آینده بخواهیم در چند شهر دنیا برنامه داشته باشیم.»

شاید آمد و شد ارکسترهای کشورهای مهم دنیا را بتوان به تعبیری «دیپلماسی ارکستری» نامید. دیپلماسی که می‌کوشد از طریق فرهنگ و هنر، نقشی را در بازتعریف روابط کشورها ایفا کند. ضمن اینکه سرنخ‌های «دیپلماسی ارکستری» را از میان گفته‌های «پانگ سن» سفیر چین در ایران که درباره حضور ارکستر چینی در تهران سخن می‌گوید، جستجو کرد: «امروزه رفت‌وآمد بین دو کشور بیشتر شده است. روسای دو کشور یعنی آقای روحانی و رییس‌جمهور چین، بارها با یکدیگر دیدار کرده‌اند. بهتر است این همکاری و رفت‌و‌آمد بین دو کشور در زمینه فرهنگی هم بیشتر شود. به‌تازگی ایران با گروه 1+5 درباره‌ پرونده هسته‌ای به توافق رسیده است و این موضوع باعث همکاری بیشتر کشور ما و شما می‌شود.خبرهایی غیرواقعی از کشور شما در دنیا پخش می‌شود که غیرمنصفانه است. امیدوارم با چنین اقداماتی این ابهام‌ها رفع شود.»

لانگ یو مدیر هنری ارکستر فلارمونیک چین نیز پس از حضورش در تهران درباره این تجربه گفته بود: «من شهر شما را دیدم و زندگی و شور و هیجان مردم را مشاهده کرده و تحت تأثیر قرار گرفتم. زندگی مردم ایران پر از هنر و فرهنگ و معنویت است. ما باید روابط‌مان با هم فراتر از تجارت باشد و ارتباط فرهنگی بیشتری برقرار شود. امیدوارم اجرای کنسرت در ایران باعث شود تا نگاه‌ها به چین که صرفاً اقتصادی است، تغییر کند و جنبه‌های هنری کشورمان هم دیده شود. اعضای گروه ما برای استاد رهبری احترام زیادی قائل هستند و کنسرت ایشان در چین بسیار موفقیت‌آمیز بود. امیدوارم این کنسرت مشترک نیز با موفقیت برگزار شود و درعین حال در آینده ارکستر سمفونیک تهران هم به چین سفر کند و این همکاری ادامه داشته باشد.»

به هرترتیب ارکستر چینی دو اجرا را در تهران روی صحنه برد تا آغازگر «دیپلماسی ارکستری» ایران باشد. اما با توجه به شرایط کنونی ارکستر سمفونیک تهران که با مشکلات عدیده مالی روبه‌رو است و امکان دارد دوباره رنگ خاکستری تعطیلی بر چهره این ارکستر 80 ساله بنشیند، دولت یازدهم حداقل نمی‌تواند از طریق هنر موسیقی، رابطه‌های سرد و کدر شده‌اش را با برخی از کشورها، ترمیم کند. بی‌تردید ارکستر سمفونیک تهران با تمام ضعف‌هایی که دارد، می‌توانست یاری دهنده اصلی دولت در بخش پراهمیت دیپلماسی فرهنگی باشد. اما با شرایط امروز این ارکستر اگر فعالیت‌هایش در داخل ایران هم ادامه یابد جای خوشحالی است چه برسد به ادامه فعالیت‌های بین‌المللی.  


نویسنده: حسین سلیمی


انتهای پیام/