معینی کرمانشاهی تبحر خاصی در سرودن ترانه بر روی ملودی داشت

به گزارش تابناک فرهنگی ؛ روز گذشته رحیم معینی کرمانشاهی شاعر و ترانه‌سرا در سن ۸۷ سالگی درگذشت. او خالق ترانه‌های خاطره‌انگیزی چون «به یاد کودکی»،«خواب نوشین» و «آشفته‌حالی» است که نسل‌های متمادی آن را زمزمه کرده‌اند.
از این شاعر و ترانه‌سرا تاکنون کتاب‌هایی همچون «ای شمع‌ها بسوزید»، «فطرت»، «خورشید شب»، «حافظ برخیز» و دوره‌ منظوم تاریخ ایران با عنوان «شاهکار» منتشر شده است.
معینی کرمانشاهی سابقه همکاری با بزرگان موسیقی ایران همچون علی تجویدی، پرویز یاحقی و همایون خرم را در کارنامه‌ی خود دارد.
با افشین یداللهی ترانه‌سرا و شاعر، در مورد شیوه ترانه‌سرایی معینی کرمانشاهی و آثار او به گفتگو نشسته‌ایم.

رحیم معینی کرمانشاهی علاوه بر اشعار به یادماندنی، ترانه‌های ماندگاری را هم خلق کرده که در اذهان مردم باقی مانده،‌ به نظرتان ترانه‌‌های او چه ویژگی‌هایی داشت؟

معینی کرمانشاهی، از ترانه‌سراهای شاخص دوره‌ای است که ترانه به اوج رسیده بود، البته درابتدای کار ایشان ترانه پاپ چندان رونق نگرفته بود. آن دوره ترانه بیشتر حالت تصنیف داشت و او تبحر خاصی در سرودن ترانه بر روی ملودی داشت و آثار خوبی از این سبک، از ایشان به یادگار مانده است.

سبک ترانه‌سرای معینی کرمانشاهی، سبک کلاسیک بود. هنوز ترانه پاپ چندان مرسوم نشده بود. از ترانه‌سراهای آن نسل بیژن ترقی و نواب صفا ونوذرپرنگ بودند. این نسل از ترانه سراها در واقع در ادامه نسل ترانه سراهایی همچون رهیرمعیری به شمار می‌روند.

درترانه‌های معینی کرمانشاهی شاعرانگی امری مشهود بود. در گذشته بیشترمرسوم بود که یک ملودی ساخته می‌شد و بعد برای آن ترانه گفته می‌شد. معینی کرمانشاهی آثار ماندگاری به این شیوه خلق کرده است.

در گذشته ترانه‌های ماندگاری شکل می‌گرفت که تا دو نسل بعد هم آن را زمزمه می‌کردند. چرا در حال حاضر چنین ترانه‌هایی خلق نمی‌شود؟

صرفاً ترانه نیست، این موضوع در همه عرصه‌ها اتفاق افتاده است. به خاطر افزایش آثار تولیدی و تنوع آثار و خواننده‌ها ـ که لزوماً هم بد نیست - کمتر شاهد آثار ماندگار هستیم. ظهور امکانات نرم‌افزاری باعث شده افراد زیادی بتوانند به جرگه خواننده‌ها بپیوندند. در گذشته چون این امکانات وجود نداشت هر کسی توانایی خواندن نداشت.در حال حاضر خواننده می‌خواند و بعد ایرادهای آن به وسیله امکانات نرم‌افزاری رفع می‌شود.

از طرف دیگر ضبط آثار نسبت به گذشته خیلی ساده‌تر شده است. در گذشته برای ضبط یک قطعه به ارکستر نیاز بود اما الان با سمپل و وی اس تی و امکانات نرم‌افزاری می‌توان کار ارکستر را انجام داد.
این اتفاقات باعث شده تا افراد بیشتری به این عرصه وارد شوند و به تبع آن آثار بیشتری تولید شود در نتیجه کارهایی که مردم می‌شنوند، خیلی زیاد شده است بنابراین مردم فرصت نمی‌کنند تا روی اثر خاصی تمرکز کنند.

هنوز یک قطعه شنیده نشده، قطعات جدید بسیاری به بازار می‌آید. این فقط در موسیقی اتفاق نیفتاده، در سینما، فوتبال و صنعت اتومبیل هم این اتفاق افتاده است.

در گذشته برنامه گلها به صورت منظم از رادیو پخش می‌شد. چند خواننده مشخص با برنامه همکاری می‌کردند. آثار این خواننده‌ها به ترتیب پخش می‌شد و مردم آن را می‌شنیدند. اگر هم صفحه‌ای منتشر می‌شد،‌ مدت زمانی طول می‌کشید تا اثر جدیدی تولید شود. در برنامه گلها هم قطعات به دفعات پخش می‌شد، این باعث می‌شد تا مردم با یک ترانه ارتباط برقرار کنند و آن در ذهن‌شان ‌ماندگار شود.

چرا ترانه کلاسیک افول کرد و ترانه پاپ جایگزین آن شد؟

نوع فرم و کلام تغییر پیدا کرد، ظهور رادیو در این مسئله موثر بود. در رادیو در مقطعی به موسیقی پاپ بیشتر پرداخته شد و ذائقه مردم تغییر کرد. البته الان هم ترانه کلاسیک کماکان وجود دارد. بعد ازانقلاب آثاری در قالب چاووش باعث شد مردم باز به سمت ترانه‌های کلاسیک برگردند. بعد از حضور موسیقی پاپ مجدداً شاهد هستیم که ترانه کلاسیک مورد توجه قرار گرفته است.

نگهبان از جمله ترانه‌سراهایی بود که در حیطه وسیعی فعالیت داشت. هم ترانه پاپ می‌گفت، هم ترانه سنتی و هم برای ترانه‌های کوچه بازاری فیلم‌های قدیمی ترانه می‌سرود.

کسانی مثل جنتی عطایی، قنبری و سرفراز فضای ترانه‌سرایی پاپ را برجسته کردند اما ترانه‌های کلاسیک همچنان وجود داشتند و آن هم مخاطب خاص خودش را داشت.

ترانه کلاسیک به نوعی با موسیقی ملی همخوانی دارد و با آن موسیقی در هم تنیده شده است. چطور می‌شود این زیرساخت موسیقی ملی را تقویت کرد؟

به نظر من اگر الان اجراهای خوبی داشته باشیم و یک بازنگری در ترانه‌سرایی کلاسیک، مضمون شعرها، لحن و نوع موسیقی انجام شود، می‌توانیم موسیقی ملی‌مان را حفظ کنیم. این سبک ترانه‌سرایی و موسیقی می‌تواند مجددآ مخاطب را جلب کند. همین‌طور که غزل با زبان امروز تطابق پیدا کرده است،‌ ترانه کلاسیک هم می‌تواند با یک بازنگری و به روز رسانی، مجدداً با مخاطبان ارتباط وسیع تر برقرار کند.