افشین علا گفت: بخاطر دارم در دهه 60 ما شعر کودک را با وسواس زیادی بعد از جلسات متعدد، منتشر می کردیم اما امروز یک شبه یک شاعر 10 کتاب بیرون می دهد و این فضایی است که متأسفانه ناشران به آن دامن می زنند چون پول بیشتری در آن است.
به گزارش تابناک فرهنگی ؛ افشین علا درباره ویژگی های حضور مضامین اجتماعی در شعر کودک به خبرنگار ایسکانیوز گفت: شعر کودک تقریبا از دوران مشروطه جرقه هایش زده شد و شاعرانی مثل یحیی دولت آبادی و نسل بعد از او پروین دولت آبادی و عباس یمین شریف راه او را ادامه دادند. این شعرها سرشار از مضامین اجتماعی بودند اما شعر کودک در قالب و فرم خاص خودش تعریف شده، یعنی پریای شاملو یا شعر فروغ (علی کوچیکه) شعر کودک محسوب نمی شود اینها جزو آثار بزرگسالانه شاعران است که از قالب زبان عامیانه و ساده استفاده کردند برای بیان مسائل موردنظرشان.
این شاعر کودک ادامه داد: شعر کودک بعدها شکل گرفت در زمان محمود کیانوش به اوج خود رسید. بعد از انقلاب هم رشد کمی و کیفی فوق العاده ای پیدا کرد. گرچه در دهه اخیر دچار آفت های فراوانی شده و به ابتذال افتاده است اما در مضامین اجتماعی ما در سال های بعد از انقلاب در شعر کودک حرف های بیشتری داشتیم و بیشتر مخاطب کودک را از مضامین خانه و مدرسه درگیر مضامین اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می کردیم. قبلا در ادبیات قدمایی که به کودک در شعر توجه می شد صرفا برای پند و اندرز بود ولی شعر کودک نوین ما سرشار از مضامین متنوع است.
علاء درباره تقسیم بندی مضمون شعر کودک نیز اظهار داشت: ببینید شعر کودک قبل از اینکه کودکانه باشد شعر است و شعر به معنای عام کلمه. فقط قید کودکانه به آن اضافه می شود یعنی شما در نوع نگاه، فرم و زبان و تخیل و زاویه دید باید مخاطب خاصی را در نظر بگیرید و گر نه شامل همه گستردگی های مضمونی شعر برای بزرگسال می شود و دلیلی وجود ندارد که شعر کودک تفاوت زیادی با شعر بزرگسال داشته باشد. در سال های اخیر ادبیات کودک و نوجوان به سمت حتی شعر عاشقانه رفته است و خیلی هم تجربه خوبی بوده است.
وی ادامه داد: در ماهیت شعر فرقی ندارد. شعر کودک می تواند به شعر سعدی پهلو بزند در سلیس بودن و روانی و فخامت کلام و استواری. از نظر زبان آموزی و نوع نگاه و اینها مختص شعر بزرگسال نیست. اتفاقا یکی از آفاتی که شعر کودک به آن دچار شده است همین است زیرا خیلی ها فکر کردند که به خاطر کودکانه بودن باید دامنه موضوعی شعر را محدود کرد البته نمی توانیم با زاویه دید شعر بزرگسال برای کودکان شعر بگوییم. راجع به جنگ می توان با کودک صحبت کرد یا صلح، راجع به فقر هم. همان طور که درباره بازی دوستان، خانواده می توان با کودک صحبت کرد. مهم این است که شاعر خود را هم قد مخاطب کند.
او با اشاره به پریای شاملو و علی کوچیکه گفت: اینها به هیچ وجه شعر کودک نیستند و تنها شگردی بودند که شاعرانی چون شاملو فروغ استفاده کردند و بیشتر زبانشان به زبان عامیانه پهلو می زند و اینها سادگی و روانی دارند. آنها زبان ساده و کودکانه را انتخاب کردند اما قصدی نداشتند که شعر کودک باشد.
شاعر «نسیم، دختر باد» درخصوص ابتذال در شعر کودک گفت: در دهه 60 یک جهش کاملا محسوس برای شعر کودک اتفاق افتاد یعنی قبل از انقلاب چند شاعر محدود کار کودک و نوجوان می کردند که شاید ارزشمندترینشان محمود کیانوش بود که بطور تخصصی برای گروه های سنی کودک و نوجوان شعر می گفت اما بعد از انقلاب افراد زیادی پیدا شدند که صرفا در زمینه کودک کار کردند و نه اینکه در حاشیه به کار کودک بپردازند. اما به مرور مثل هر درخت دیگری که در آفتاب رشد می کند دچار آفاتی شد و به دام ابتذال و تقلید و کلیشه افتاد که شاعرانی که در حوزه بزرگسال توفیقی نداشتند شاید بتوانند توفیقی در حوزه کودک پیدا کنند چون زبان آن ساده است و به نظرشان راحت تر آمد و یک فضاهای فانتزی و بچه گانه به جای کودکانه باب شد. در نظر بگیرید مثلا وقتی شما با بچه ای بازی می کنید لحن کودکانه می گیرید اما زبان کودک می تواند خیلی سلیس باشد شما می توانید درباره مسائل جدی با کودک صحبت کنید ولی در دایره واژگانی خود او این زبان کودکانه است.
علاء ادامه داد: شاعر مرز این دو را باید بشناسد اینها رفته رفته در هم آمیخته یعنی مخاطبان که کودک و نوجوان هستند نمی توانند نقد کنند و اولیاء اشان هم که فرق بین کار ضعیف و قوی را نمی شناسند و ناشران هم به سمت سری دوزی رفته اند یعنی هی سفارش می دهند و شعر می گیرند. وقتی کمیت شعر زیاد شود مسلما کیفیت آن نیز پایین می آید. من بخاطر دارم در دهه 60 ما شعر کودک را با وسواس زیادی منتشر می کردیم بعد از جلسات متعدد، اما امروز یک شبه یک شاعر 10 کتاب بیرون می دهد و این فضایی که متأسفانه ناشرانی به آن دامن می زنند چون پول بیشتری در آن است و نهادی هم متولی و دلسوز ارتقای ادبیات کودک نیست و همه اینها دست به دست هم داده که ما دچار یک روزمرگی و تکرار در شعر کودک هستیم. خود من به عنوان یک شاعر کودک سال هاست هیچ مجموعه ای نداده ام و دلیلش آن نیست که شعر نمی گویم این تنها اعتراضی است به اوضاع آشفته شعر که سره از ناسره شناخته نمی شود و عنوان شاعران کودک بر پیشانی هر کسی می تواند نقش ببندد. هر کسی که زبان بچه گانه و سست در آثارش داشته باشد او را شاعر کودک می نامند.
او در پایان درباره راه حل این مسائل گفت: راه حل دست اول خود شاعران کودک است که مثل سال های آغازین با وسواس و با تعصب روی واژگان فرم و قالب شعر آثاری را خلق کنند و ناشرها هم باید این میل به بازاری شدن کتاب ها را از خود دور کنند و تنها به فکر سود نباشند. چون مخاطب کودک همزمان که شعر را می خواند آن را حفظ می کند و این در زبان آموزی او تأثیر دارد.
این شاعر کودک ادامه داد: شعر کودک بعدها شکل گرفت در زمان محمود کیانوش به اوج خود رسید. بعد از انقلاب هم رشد کمی و کیفی فوق العاده ای پیدا کرد. گرچه در دهه اخیر دچار آفت های فراوانی شده و به ابتذال افتاده است اما در مضامین اجتماعی ما در سال های بعد از انقلاب در شعر کودک حرف های بیشتری داشتیم و بیشتر مخاطب کودک را از مضامین خانه و مدرسه درگیر مضامین اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می کردیم. قبلا در ادبیات قدمایی که به کودک در شعر توجه می شد صرفا برای پند و اندرز بود ولی شعر کودک نوین ما سرشار از مضامین متنوع است.
علاء درباره تقسیم بندی مضمون شعر کودک نیز اظهار داشت: ببینید شعر کودک قبل از اینکه کودکانه باشد شعر است و شعر به معنای عام کلمه. فقط قید کودکانه به آن اضافه می شود یعنی شما در نوع نگاه، فرم و زبان و تخیل و زاویه دید باید مخاطب خاصی را در نظر بگیرید و گر نه شامل همه گستردگی های مضمونی شعر برای بزرگسال می شود و دلیلی وجود ندارد که شعر کودک تفاوت زیادی با شعر بزرگسال داشته باشد. در سال های اخیر ادبیات کودک و نوجوان به سمت حتی شعر عاشقانه رفته است و خیلی هم تجربه خوبی بوده است.
وی ادامه داد: در ماهیت شعر فرقی ندارد. شعر کودک می تواند به شعر سعدی پهلو بزند در سلیس بودن و روانی و فخامت کلام و استواری. از نظر زبان آموزی و نوع نگاه و اینها مختص شعر بزرگسال نیست. اتفاقا یکی از آفاتی که شعر کودک به آن دچار شده است همین است زیرا خیلی ها فکر کردند که به خاطر کودکانه بودن باید دامنه موضوعی شعر را محدود کرد البته نمی توانیم با زاویه دید شعر بزرگسال برای کودکان شعر بگوییم. راجع به جنگ می توان با کودک صحبت کرد یا صلح، راجع به فقر هم. همان طور که درباره بازی دوستان، خانواده می توان با کودک صحبت کرد. مهم این است که شاعر خود را هم قد مخاطب کند.
او با اشاره به پریای شاملو و علی کوچیکه گفت: اینها به هیچ وجه شعر کودک نیستند و تنها شگردی بودند که شاعرانی چون شاملو فروغ استفاده کردند و بیشتر زبانشان به زبان عامیانه پهلو می زند و اینها سادگی و روانی دارند. آنها زبان ساده و کودکانه را انتخاب کردند اما قصدی نداشتند که شعر کودک باشد.
شاعر «نسیم، دختر باد» درخصوص ابتذال در شعر کودک گفت: در دهه 60 یک جهش کاملا محسوس برای شعر کودک اتفاق افتاد یعنی قبل از انقلاب چند شاعر محدود کار کودک و نوجوان می کردند که شاید ارزشمندترینشان محمود کیانوش بود که بطور تخصصی برای گروه های سنی کودک و نوجوان شعر می گفت اما بعد از انقلاب افراد زیادی پیدا شدند که صرفا در زمینه کودک کار کردند و نه اینکه در حاشیه به کار کودک بپردازند. اما به مرور مثل هر درخت دیگری که در آفتاب رشد می کند دچار آفاتی شد و به دام ابتذال و تقلید و کلیشه افتاد که شاعرانی که در حوزه بزرگسال توفیقی نداشتند شاید بتوانند توفیقی در حوزه کودک پیدا کنند چون زبان آن ساده است و به نظرشان راحت تر آمد و یک فضاهای فانتزی و بچه گانه به جای کودکانه باب شد. در نظر بگیرید مثلا وقتی شما با بچه ای بازی می کنید لحن کودکانه می گیرید اما زبان کودک می تواند خیلی سلیس باشد شما می توانید درباره مسائل جدی با کودک صحبت کنید ولی در دایره واژگانی خود او این زبان کودکانه است.
علاء ادامه داد: شاعر مرز این دو را باید بشناسد اینها رفته رفته در هم آمیخته یعنی مخاطبان که کودک و نوجوان هستند نمی توانند نقد کنند و اولیاء اشان هم که فرق بین کار ضعیف و قوی را نمی شناسند و ناشران هم به سمت سری دوزی رفته اند یعنی هی سفارش می دهند و شعر می گیرند. وقتی کمیت شعر زیاد شود مسلما کیفیت آن نیز پایین می آید. من بخاطر دارم در دهه 60 ما شعر کودک را با وسواس زیادی منتشر می کردیم بعد از جلسات متعدد، اما امروز یک شبه یک شاعر 10 کتاب بیرون می دهد و این فضایی که متأسفانه ناشرانی به آن دامن می زنند چون پول بیشتری در آن است و نهادی هم متولی و دلسوز ارتقای ادبیات کودک نیست و همه اینها دست به دست هم داده که ما دچار یک روزمرگی و تکرار در شعر کودک هستیم. خود من به عنوان یک شاعر کودک سال هاست هیچ مجموعه ای نداده ام و دلیلش آن نیست که شعر نمی گویم این تنها اعتراضی است به اوضاع آشفته شعر که سره از ناسره شناخته نمی شود و عنوان شاعران کودک بر پیشانی هر کسی می تواند نقش ببندد. هر کسی که زبان بچه گانه و سست در آثارش داشته باشد او را شاعر کودک می نامند.
او در پایان درباره راه حل این مسائل گفت: راه حل دست اول خود شاعران کودک است که مثل سال های آغازین با وسواس و با تعصب روی واژگان فرم و قالب شعر آثاری را خلق کنند و ناشرها هم باید این میل به بازاری شدن کتاب ها را از خود دور کنند و تنها به فکر سود نباشند. چون مخاطب کودک همزمان که شعر را می خواند آن را حفظ می کند و این در زبان آموزی او تأثیر دارد.
لینک کوتاه: http://akhtariran.ir/3079