به گزارش سرویس میراث فرهنگی و گردشگری تابناک فرهنگی ؛فضای سبز باغ فین شامل 579 اصله درخت سرو و 11 اصله درخت چنار است که با توجه به قدمت درختان به نظر می‌رسد که درخت سایه گستر و همیشه سبز سرو در طراحی باغ نقش کالبدی داشته و کاشت معدود درختان خزان دار چنار موجود در باغ نیز به منظور زیبایی بیشتر صورت گرفته است که به نظر می‌رسد کاربرد درخت سرو در ادبیات فارسی به عنوان نماد زیبایی انسان در این انتخاب بی‌تاثیر نبوده است.
بیشتر درختان باغ بین 100 تا 470 سال سن دارند، در 15 سال گذشته و بویژه بعد از سال 1386 تعدادی از درختان باغ به دلیل مجموعه ای از عوامل از جمله مهار فیزیکی غیراصولی، دخالت غیر کارشناسانه، سرمازدگی شدید، ایجاد پیاده روهای آهکی و سیمانی و محصور کردن درختان با آن و کوتاهی و اشتباهاتی که در نگهداری آنان صورت گرفته با آسیب های جدی مواجه شده اند به طوری که تعدادی از این درختان خشک و تعدادی دیگر قطع شده اند.
مجموع این عوامل موجب شد تا حداقل ۱۱۲ درخت تاریخی به طور کامل خشک شده و تعداد زیادی هم بین ۳۰ تا ۵۰ درصد آسیب ببیند که البته برخی از مسئولان میراث فرهنگی پایان یافتن عمر مفید درختان را دلیل خشک شدن آنها می‌دانند.
از 10 باغ معروف ایرانی، باغ فین کاشان در 9 کیلومتری مرکز این شهر اثری به جا مانده از عصر صفویه با چشم اندازی زیبا از درخت و آب است که معجونی از تاریخ را با چاشنی رویداد تلخ تاریخی قتل امیرکبیر ایران به دست ناصرالدین شاه قاجار در افق نگاه بازدید کننده به نمایش می گذارد.
باغ فین در تاریخ 15 آذر 1314 با شماره ثبت 238 به عنوان یکی از آثار ملی ایران و در سال 89 به عنوان یک اثر جهانی ثبت شد، وسعت این باغ بیش از 23 هزار مترمربع و شامل یک حیاط مرکزی است که با دیوار، بارو و برج های استوانه ای شکل محصور شده و در مقایسه با بسیاری از باغ‌های ایرانی، آب قابل توجهی از چشمه سلیمانیه و طراحی دانشمند ریاضیدان ایرانی غیاث الدین جمشید کاشانی مشروب می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان گفت: اهمیت حفظ و نگهداری درختان افراشته باغ فین به تازگی موجب برگزاری نشست های تخصصی با حضور کارشناسان برای اتخاذ تصمیم های درست و طراحی و مطالعه پروژه های فضای سبز این باغ اعم از محیط، خاک، آفات، معضلات و تداخل ها توسط موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور شد.
محسن جاوری افزود: تعداد زیادی نهال جایگزین درختان خشک و قطع شده است اما اقدامات پژوهشی و اجرایی در رابطه با این درختان باید به طور مستمر انجام بگیرد و کارگروه مشترکی در میراث فرهنگی در این زمینه تشکیل شده است.
وی تاکید کرد: تفاهم نامه ای نیز با موسسه منابع و تحقیقات جهادکشاورزی منعقد شده تا طبق این تفاهم نامه همزمان با فعالیت های اجرایی، پایش و رسیدگی به درختان خشک شده انجام شود.
وی تصریح کرد: با توجه به مشکلاتی که در اثر کهولت سن برای برخی از درختان باغ فین بوجود آمده دستورالعملی تدوین شد تا با اعتبار ویژه ای که برای این درختان در نظر گرفته شده است بحث حفاظت از آنها با جدیت دنبال شود.
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور نیز اظهارکرد: با بکارگیری نظرات کارشناسانه دیواره‌های سبز قدیم دوباره احیا می‌شود.
مصطفی خوشنویس افزود: بعد از سرمای سخت سال 86 تعداد قابل توجه درختان باغ تاریخی فین خشک شدند و در سال 88 بازدیدها و بررسی‌های مفصلی انجام شد تا دلایل خشکیدگی درختان باغ شفاف‌تر مشخص و از آن پیشگیری شود.
وی تاکید کرد: از آنجایی که درختان باغ فین دارای قدمت بالایی می باشند در طول این مدت علل محتلفی از جمله سرما، طوفان و خشکسالی به طور مکرر به وقوع پیوسته ولی ثبت اطلاعات در گذشته مثل اکنون نبوده است.
خوشنویس گفت: با نگاه به درختان باغ فین طبقات سنی متفاوتی را می‌بینیم که وجود این طبقات سنی یا به علت توسعه باغ در ادوار مختلف بوده و یا بروز طوفان ها و سرماهای شدید باعث شده که تعدادی از درختان از بین رفته و مجددا از نو نهال کاری شود.
وی افزود: در قدم اول کارشناسان وضعیت موجود را حلاجی و عوامل ضعف درختان را شناسایی کرده و برای کنترل، راهکارهایی همچون مدیریت آب، تقویت و حاصلخیزی خاک، شناخت و راهکارهایی برای کنترل آفات و بیماریها و درختان، هرس شاخه‌های خشک و آسیب دیده و بازپیرایی باغ فین به حالت اول در دستور کار قرار گرفت.
وی خاطرنشان کرد: به منظور بازسازی فضای سبز مجموعه جهانی باغ فین نهال‌های سرو با خصوصیات مشترک با درختان باغ فین تهیه با بهترین اصول فنی کاشته شده که پیش‌بینی می‌شود در طی 5 سال این نهال‌ها به ارتفاع مناسب و گاهی بیشتر از 5 متر برسند و دیواره‌های سبز قدیم را دوباره احیا کنند.
خوشنویس یکی از عوامل آسیب رسان به ریشه درختان را ساخت پیاده روهای بتونی در باغ فین دانست و اذعان کرد: در زیر پیاده روهای بتونی اکسیژن کافی به ریشه درختان نمی‌رسد در نتیجه ریشه‌ها تحلیل رفته‌اند و این امکان که پیاده روها جمع‌آوری شود، وجود ندارد زیرا با جمع کردن آنها ریشه‌ها که متکی به وزن پیاده روها هستند در واقع سست شده و احتمال سقوط درختان بیشتر می شود.
وی تاکید کرد: تنها راه حاصلخیز نگاه داشتن خاک در سطوح باغچه هاست تا ریشه درختان موجود در این باغچه‌ها گسترش پیدا کند و درختان پایداری و شادابی بیشتری داشته باشند.
عضو هیات علمی این موسسه تحقیقات یکی دیگر از اقدام های این موسسه را تشکیل یک اکیپ 10 نفره از زبده ترین کارشناسان دانست و گفت: کارشناسان حوزه‌های خاک، آفات، بیماریها، آبیاری، خاک شناسی، حاصلخیزی خاک و بازپیرایی به مدت سه سال باغ را رصد کرده و گزارش مصوری با 470 صفحه تنظیم شده که در این گزارش تک تک درختان شناسنامه دار شده اند.
گزارش از: فاطمه رحمتی