جایزه جلال آل احمد در حالی به معرفی برگزیدگان خود نزدیک می‌شود که لزوم حراست از وفاق ملی ایجاد شده پیرامون این جایزه ادبی این روزها بیش از پیش حس می‌شود.
به گزارش تابناک فرهنگی به نقل از مهر، هشتمین جایزه ادبی سال در نهایت روز گذشته نامزدهای دریافت این جایزه در مهمترین بخش خود را انتخاب کرد تا به نوعی برترین رمان‌های سال از نگاه داوران این جایزه بزرگ ادبی که گرانترین جایزه ادبی کشور نیز به شمار می‌رود، معرفی شوند.
این انتخاب‌ها در سال جاری از سوی محمدرضا بایرامی نویسنده، حسین فتاحی دبیر سابق و دو دوره گذشته جشنواره داستان انقلاب و عباس پژمان نویسنده و مترجم به عنوان هیئت داوران انجام و در نهایت به معرفی پنج اثر شامل «پاییز فصل آخر سال است»، نوشته نسیم مرعشی، «دختر لوتی» اثر شهریار عباسی، «در خواب دویدن» از مریم حاجیلو، «عاشقی به سبک ون‌گوگ» تالیف محمدرضا شرفی خبوشان و «یاشماق» به قلم نادر ساعی‌ور به عنوان نامزدهای این جایزه منجر شد.
مروری بر فهرست نهایی؛ حضور پررنگ دفاع مقدس
رمان «پاییز فصل آخر سال است» در سال گذشته از سوی نشر چشمه منتشر شد. این رمان که نخستین اثر نویسنده آن به شمار می‌رود، برش‌هایی از زندگی سه دختر جوان در آستانه سی سالگی را روایت می‌کند که زندگی‌شان از دوران دانشگاه با هم گره خورده و حالا در حالی که راهشان کاملا از هم جداست، کماکان روی زندگی هم تاثیر می‌گذارند.
رمان «دختر لوتی» هم که شهریار عباسی آن را در نشر مروارید به چاپ رساند مانند سایر آثار عباسی با درون مایه‌ای برگرفته از دفاع مقدس نوشته شد و در آن روایتی از آشنایی یک معلم مهاجر در یکی از شهرهای لرستان با خانواده‌ای از عشایر آن منطقه است که منجر به ارتباط عجیبی میان معلم و دختر این خانواده می‌شود.
رمان «در خواب دویدن» که نشر افق آن را منتشر کرده هم داستان یک دانشجو است که نویسنده وی را در حکم یک فرد بی‌پناه در جامعه‌ای گرگ صفت تصویر کرده که تلاش می‌کند، همرنگ جماعت شود. در این رمان لحظات زیادی وجود دارد که راوی ذات یا ناخودآگاه خود را نشان می‌دهد و به خواننده کتاب ثابت می‌کند که استعداد بد شدن را ندارد.
رمان «عاشقی به سبک ونگوک» که آن را انتشارات شهرستان ادب به چاپ رسانده است داستانی است با موضوع انقلاب اسلامی از زاویه نگاهی نو. شخصیت اصلی این قصه جوانی به نام البرز است با یک پای لنگ، که همراه مادر، پدری که لال است و برادری که بزرگتر از اوست در خانه تیمسار خسروخانی از ذی نفوذان ارتش شاهنشاهی، خدمتگزاری می‌کنند و البته البرز هم‌بازی نازلی دختر تیمسار هم هست. او برای ناراحت نشدن این دختر به هر کاری تن می‌دهد و حسی رقیق که کم کم در خیالش آن را عشق می‌پندارد در او نسبت به نازلی شکل می‌گیرد. سال‌ها می‌گذرد و البرز و نازلی هر دو نقاش می‌شوند. نازلی با کسی دیگر ازدواج می‌کند و زندگی‌اش به شکست می‌انجامد تیمسار دختر و مادرش را به آمریکا می‌فرستد و نازلی که به این رفتار پدرش مشکوک شده از البرز می‌خواهد که علت این رفتار پدرش چه و بوده در آن باغ قدیمی چه خبر است؛ و داستان از اینجا شروع می‌شود که البرز در لانه سگ زاغ سیاه تیمسار را چوب می‌زند.
رمان «یاشماق» را نیز نشر روزنه منتشر کرده است. یاشماق به بهانه روایت جنگ ایران و عراق به روایت جنگی دیگر در گذشته نه چندان دور می‌پردازد. سال‌های بحرانی ۱۳۲۵ هجری شمسی و حکومت یک ساله خودمختار آذربایجان.
لزوم حراست از یک سرمایه
داوران جایزه ادبی جلال در حالی روز شنبه از میان این آثار دست به انتخاب می‌زنند که با انتشار این لیست در میان اخبار خبرگزاری‌ها، بحث‌های داغی در محافل رسانه‌ای و ادبی در مورد این آثار صورت پذیرفت. برخی این انتخاب ها را نوعی تعدیل نگاه سخت‌گیرانه در وزارت ارشاد خواندند و البته برخی نیز با این آثار از نظر کیفی موافق بوده و آن را پسندیدند.
اما آثاری هم بودند که احتمال حضور آنها در میان نامزدهای نهایی این جایزه مطرح بود که مورد انتخاب داوران قرار نگرفت؛ رمان‌هایی مانند «دیوار» اثر علیرضا غلامی یا «مفتون فیروزه» نوشته سعید تشکری و یا «روضه نوح» نوشته حسن محمودی و یا رمان تازه فرهاد بابایی با عنوان «آقای شاپور گرایلی همراه خانواده».
هر چند که نمی‌توان منکر سلیقه هیئت داوران و نگاه آنها برای انتخاب هایی از این دست در هر جشنواره ادبی بود اما باید دو نکته را مورد توجه قرار داد. نخست اینکه روند ایجاد شده در جایزه ادبی جلال آل‌احمد از سال گذشته تا کنون به نوعی منجر به همگرایی جامعه ادبی ایران بوده است. این اتفاق خجسته نه تنها از برکت این جایزه که از رویدادهایی است که حاصل تغییر رویه و نگاه به شعر و داستان در این بنیاد است. این سرمایه باارزش فرهنگی به عنوان مهمترین داشته این نهاد فرهنگی و مجموعه وزارت ارشاد نیاز به حراست و همدلی برای تثبیت دارد و به طبع یکی از ارکان این اتفاق می‌تواند حساسیت در انتخاب برگزیدگان جایزه جلال باشد.
نکته دیگر اینکه بدون هیچ پیش شرطی باید در انتظار بیانیه هیئت داوران در این بخش ماند و با شفافیت دلایل این انتخاب‌ها را شنید تا در نهایت آنگاه بتوان با استعانت از نظر اهالی ادبیات درباره کیفیت آرا به اظهار نظر نشست.
تا لحظه انتشار این گزارش تنها واکنش مدیران اجرایی این جایزه به انتخاب های داوران آن بیان این مساله بوده است که جایزه جلال و داوران آن اهل باج دادن به جریانی نیستند و هرگونه شائبه و دخالت و اعمال نظری درباره این جایزه تکذیب شده است.